Download deel 2 - Textualscholarship.nl

84
de op p. 68 aangehaalde regels uit nr. 6 waarin door de toevoeging van
gierig en berooid een reeds aanwezige antithese wordt beklemtoond. Een
ander reeds besproken geval is de versterking van de beeldeenheid in
nr. 5 (zie hiervoor, p. 37). Ook in nr. 7, r. 1-2 wordt een reeds in de
bron aanwezige structuur versterkt:
TantSt je me vois lumière des régions sublimes,
tantSt je ne suis qu'ombrer et ténèbres.
Dan ben ik licht, den hoogsten zon te boven,
dan ga in diepste duisternis ik dooven.
De tegenstelling zon -duisternis (lumière (des régions sublimes) -
ombres et ténèbres) wordt versterkt door de toegevoegde antithese
hoogste -diepste.
Hoe een enigszins afwijkende vertaling van één woord een bepaalde
structuur kan versterken is te zien in nr. 24: in r. 3 wordt Tout ce qui ce
trouve weergegeven met al wat er leeft; hierdoor wordt het onderliggend
semantisch `schema' van het kwatrijn - r. 1 `leven', r. 2 `dood', r. 3
`leven', r. 4 `dood' -explicieter uitgedrukt (zie verder de bespreking van
dit kwatrijn in 2.2.9.1).
De structureringstendenties hebben doorgaans een intensiverend effect.
Tussen de elementen die qua structurering (positie, syntaktische categorie
e.d.) equivalent zijn worden semantische relaties aangebracht (of de reeds
aanwezige semantische interrelaties worden versterkt).
2.6.1.1.6. Fonische versterking
Formele verschijnselen die het semantisch verband versterken - in het
zuiverste geval: die gesemantiseerd worden -treffen we ook aan op het
fonisch niveau. Bepaalde klank- 66 en ritmisch-metrische 67 verschijnselen
kunnen een semantisch effect hebben. Ze ondersteunen betekenisverbanden
of suggereren ze. Dergelijke gevallen duid ik aan met de term
fonische versterking.
De tendentie klank-aspecten semantisch functioneel te maken ziet men
in nr. 17. De teneur van elke regel `een mens spiegelt in zijn oordeel
over anderen alleen zichzelf' wordt telkens onderstreept door spiegelende
r. 1-r. 2oed uitgedrukt); nr. 24 t. 1 g(versterking antithetische parallellie p door herhalingg
van va uit), ua ,g (versterking antithese door leeft), , ggehele kwatrijn (symmetrische y bouw); ,
nr. 303,
r. 3/4 verandering volgorde g informatie-eenheden gehele g kwatrijn l (door breekt
door versterking gpparallellie r.1/2-r. / 4• 3nr. ^1 r. 31 (onvolledige 3 herhaling), g g^g gehele kwa-
trijn l (verandering g volgorde g 'herhalingen' g en 'aanroep' p - g vgl. pp.
6S 65).
66 Fonische o versterking kla n k. in: motto (4 x ,3 nr. 1 (aa-klank); nr. S r. en r. 4• , nr. 7
r.nr. 3 , 10 r. 3 2 x ); nr. 17 r. 1, , r. 2, , (r. 3 , r. 4; , nr. 18 r. 3, , r. 4; , nr. 22 r. 2, , r. 1/2;
nr. 24 r. 1, r. 4;• nr. 3 30 r. 4 , • nr. 331
r. 1/r. 4. Zie ook noot 68.
67 Fonische a versterking ve st g ntmzsch / metn.rch in: motto r. 4; , nr. 1 r. l , r. . 2 , r. 4; , nr. .. 5 r. 1 en
r. 2; , nr. 7 r. 1, r. 2, , r. 4 (2 x ); , nr. 10 r. 3; 3 , nr. r. 4 , • nr. 24 r. 1 , • nr. 330 r. 3, 3; nr. 31 3 r. 1,
r. , r. 2, 3, r. 4. Zie ook noot 68.