Download deel 2 - Textualscholarship.nl

69
leest). Dat vrees en schande, en met name schande, is ontstaan uit rijmdwang
(en een stoplap is) lijkt geen gewaagde veronderstelling. Leopolds
ontevredenheid met deze plaats blijkt uit het relatief grote aantal varianten
die hij uitprobeert: angst en schande, vrees en schande, berouw en
schande en vrees en schande.
De variatie in r. 2 hangt natuurlijk samen met de varianten aan het
slot van r. 3, die zich in eenzelfde woordveld bevinden en eenzelfde
constructie bezitten, n.l. substantief + en + substantief. Afzonderlijk
beschouwd is deze groep varianten, waarvan het nogal tautologisch aandoende
angst en kommer de laatste lezing vormt, ook nogal stoplapachtig.
Ook hier kan men uit de relatief grote hoeveelheid varianten opmaken
dat Leopold met deze passus niet tevreden was.
Het stoplap-karakter van vrees en schande en angst en kommer wordt
enigszins opgeheven door de structurerende herhaling van dezelfde
constructie met een vergelijkbare semantische strekking.
2.3.6. Nr. 19
Het is mij niet geheel duidelijk waarom in A nu juist .mule en cyprès
genoemd worden. Hadden in het Perzië van Válèh deze bomen een symbolische
waarde? En zo ja, welke? De cypres is nu nog bekend als boom
van rouw, maar ook als levensboom in verband met de wederopstanding.
41 Cypresses zijn tevens bomen die zeer oud kunnen worden en het
zijn `voorname' bomen. Voor de wilg heb ik geen zinvolle symboolbetekenis
kunnen ontdekken. 42 Maar omdat er zeer zeker sprake is van
een antithese tussen wilg en cypres kan men de globale waarde van wilg
wel uit die van cypres afleiden: een `gewone', `volkse' boom. "il ne reste
plus ni saule ni cyprès" is dan weer te geven met `niemand, noch de
"gewone" mensen noch de voornamen houden stand' . 43 Is mijn hier geopperde
veronderstelling juist, dan wordt sierwilg bij Leopold onduidelijk,
vooral vanwege het eerste lid sier (blijven de niet-sierwilgen dan wel
bestaan?).
In r. 2 wordt in A, als ik het wel heb, in een voortgezette natuurbeeldspraak
gezegd dat (ook) de menselijke gevoelens, .de in een bepaald
opzicht antithetische passions en l'ecpérance, niet zullen blijven wanneer
er met kosmische maten wordt gemeten. Bij Leopold is dit alles veel diffuser
geworden: doornen lijkt niet duidelijk op een menselijke kwaliteit
te slaan. In der rozen oogentroost wordt de uitwerking die de rozen op
de mensen hebben ('troost voor de ogen') omschreven. Naar analogie
41 Vgl. g De Vries: Dictionary ry o s y mb ols and ama ge
^P .125.
42 Ook De Vries Dzctiona o ys mbol r and imagery, g ^ ^ p S500) geeft g geen gee betekenis die bijl
uitstek in de context van dit kwatrijn l lijk lijkt te kunnen functioneren.
In dit d t kwatrijn is dan weer de visie aanwezig g diein vele ve e kwatrijnenvoorkomt: kwat l e
in het
van de eeuwigheid zijn } dde
aardse verschillen - van welke aard ook: arm - rijk, }, k
g groot - klein, ,ggoed d - slecht, - van geen g betekenis meer het aardse is in vergelijking g l g
met deoddeli'ke g } gglans niets. Vgl. g b.v. nr. 24, (nr. 26), nr. 29, nr. 30.)