Download deel 2 - Textualscholarship.nl

63
In r. 1 werd de temporeel/voorwaardelijke eerste regel ingeleid door
Wanneer (ook een temporeel/conditioneel voegwoord), dat later
`gesplitst' wordt in Dan, als. In B, D en aanvankelijk ook in E zijn deze
woorden gescheiden door een komma, waarmee Dan nadrukkelijker betrokken
wordt op r. 2: Dàn (als verschijnt de Heer) [zal er voor] de(n)
grooten toorn [zijn] etc. In E is deze komma doorgehaald. De reden
daarvoor is mij niet duidelijk.
In r. 3 nemen de planeten al vrij vroeg hun uiteindelijke positie in aan
het einde van de regel. In r. 4 was geen plaats meer, in de b-fase was deze
regel vol. In de c-fase van r. 3. vermijdt Leopold van meet af aan het
gebruik van zon (daar zonnestof al gevonden was). Hij probeert De dag,
waarin de `zon' is geïmpliceerd en dat wellicht ook de notie in zich heeft
van `de Dag des Heeren' of `de laatste Dag', `de laatste der Dagen', de
dag waarop geoordeeld zal worden. Als werkwoorden had Leopold verschijnt
en breekt aan. Het eerste verbum is rijk aan bijbels aandoende
noties. 37 De dag verschijnt functioneert tegen de achtergrond van `de
Here verscheen (hem)' en dergelijke zinsneden (vgl. noot 37). aanbreken
is gangbaar in combinatie met `dag' (`de dag brak aan') en daarom minder
nadrukkelijk dan verschijnt.
verschijnt is niet gehandhaafd. Waarschijnlijk omdat Leopold het in
r. 1 ging gebruiken (en hij al te nadrukkelijke parallellie door woordherhaling
wilde vermijden). In r. 1 is het `goddelijke' betekenisaspect van
verschijnt ook toepasbaar. Voorts is het woord een vrij exact equivalent
voor se montrer. De dag wordt vervangen door het licht des daags; de
`zon' wordt aldus (via het licht) iets directer aangegeven, zodat het beeld
`door God/de zon verdwijnen de planeten en wordt het zonnestof zichtbaar'
duidelijker wordt.
breekt aan kon, nu De dag weg viel, niet gehandhaafd blijven. Met
een minimale wijziging kiest Leopold voor breekt door. `De zon breekt
door' heeft ook betrekking op de zon die door de nevelen of wolken
heen breekt; D 455 geeft het voorbeeld "de zon zal spoedig doorbreken"
met als verklaring "[de zon zal] door de wolken, de nevels haar
licht laten schijnen". De betekenis van de regels is ongeveer `de zon (de
Heer) breekt door de nevelen van het aardse duister heen om in goddelijke
glans te oordelen'.
De enige variant van r. 4 is de komma in de b-fase van B na vergaan,
die niet in alle latere teksteenheden wordt overgenomen. Deze komma
brengt scheiding aan tussen vergaan en de door maar ingeleide zin. Ook
werkt zij nog eens extra in de hand dat het licht des daags breekt door
en de planeten vergaan als een eenheid gelezen wordt en dat en hierin
als een zogenaamde logische conjunctie wordt opgevat - terwijl en hier,
37 Vgl. g D 2228: e t v voorschijn orschi n l komen, zich vettonen se montrer); , met dat.) zich
voordoen aan'oor v bedo.a. e 1 deHerevr
` ` verscheen hem en zesde " "zich zi 'c
hter
bestemder
pplaatse vertonen, komen opdagen p da g en ... optreden, P compareren"
, pare
en (voorbeeld o, a.. : "voor
God verschijnen, l nl. opp de dag g des oordeels oordeels").