Download deel 2 - Textualscholarship.nl

56
volgende: 'droef' is wat meer literair en `triest' slaat vooral op `treurigheid'
"voor zover dit uiterlijk waarneembaar is". Deze `uiterlijke waarneembaarheid'
past goed bij vaal, onoogelijk en krom. Fonisch gezien
lijkt droevers iets sterker, daar het zowel assoneert (met vroeg) als
allitereert (met dood), terwijl triesters alleen één keer assoneert. triesters
wordt echter wat klank aangaat sterker als ik vroeg vervangen wordt door
ik riep. wreeders, vernielenders en fellers passen wel bij de dood - die als
personificatie wordt gegeven - maar niet bij de ouderdom. vernielenders
- mogelijk opgeroepen door anéantit - kan niet zonder meer een
geslaagde lezing opleveren vanwege het te grote aantal lettergrepen die
ze dan zou bevatten.
2.2.9. Nr. 24
2.2.9.1. Vertaling en bron
r. 1 De antithese `arm'-`rijk' wordt in het Frans uitgedrukt door `biezen
mat'-`troon'. Leopold gebruikt de tegenstelling kemeltenten (van
herders, nomaden) - koningszaal, beide samenstellingen van het
Leopoldiaanse type. Door de herhaling van uit wordt de antithetische
parallellie van de twee vershelften versterkt.
r. 1 /2 Syntaktisch is Leopold beknopter. Hij hanteert een nominale constructie
(eliminatie van de persoonsvorm) en reduceert de relatieve bijzin
van het Frans tot een bijvoeglijke bepaling (als men de zin uit r. 1/2
volledig zou maken, zou men het volgende krijgen: [Of men nu] uit
kemeltenten, [of] uit den koningszaal [afkomstig is, men is] geordonneerd
tot sterven allemaal).
r. 2 se dirigent vers le néant wordt weergegeven met geordonneerd tot
sterven. `ordonneren' betekent `schikken' of `bevelen' - net als `diriger'
(zonder se). Het is een `gebod' dat iedereen moet sterven. sterven is
directer dan (se dirigent) vers le néant.
r. 3 Tout ce qui se trouve sous wordt tamelijk letterlijk vertaald met al
wat er leeft onder. In A wordt gesproken over `alles wat zich onder de
hemel bevindt'. Bij Leopold gaat het alleen om de levende wezens, blijkens
al wat er leeft (in plaats van tout ce qui se trouve). Doordat leeft
wordt gebruikt, ontstaat er een hechtere samenhang vanwege de nu optredende
antithetische relaties tussen leeft en sterven uit r. 2, met het in
r. 4 onderliggende `sterven' en met het expliciete dood... in dezelfde
regel.
Uit la voute couleur d'émail wordt de `emaillekleur' weggelaten. la
voute zit in (lucht)gewelf, waar dus lucht is `toegevoegd' (wellicht mede
onder invloed van de noot van A, die erop wijst dat het gaat om het
hemelgewelf; ook het feit dat er door lucht een alliteratie ontstaat met
leeft (en acconsonantie met gewelf) zou een factor kunnen zijn die
geleid heeft tot de toevoeging.) De `kleur van emaille' wordt niet over-
g 79 s.v. `droef' betekenis 2 en 20 9 8 s.v.
'triest'.
28 Vgl. D 479