Download deel 2 - Textualscholarship.nl

46
veroorzaakt de verandering van de eerste vershelft: de verbale wordt een
nominale constructie.
Op toegezind verschijnt naderhand als variant nagezind; na- moet
gelezen worden als `bijwoord' in de betekenis van `nabij' en met als bijkomende
notie 'in het gemoed verbonden' (vgl. D 1241). Het is
waarschijnlijk dat nagezind gegenereerd is onder invloed van dichterbij:
hoe dichterbij - hoe minder nab ... ] . Hierdoor wordt de tegenstelling
`dichtbij' - `veraf (_ `niet nabij') duidelijker uitgedrukt dan door
toegezind. Een ander verschil tussen beide varianten is de notie `richting'
of `gerichtheid', die alleen in toegezind aanwezig is. Een van de redenen
waarom nagezind uiteindelijk niet is gekozen zou gelegen kunnen zijn in
het dubbelzinnig karakter van het woord, samenhangend met het accentpatroon.
Wil men na als `bijwoord' in de genoemde betekenis opvatten
dan is men geneigd te lezen: ná 'gezind (-: (korte pauze) u = ). Men
leest de variant - ten onrechte, gezien de schrijfwijze - als twee woorden.
Leest men haar als één woord, met de accentuering = u - (hiertoe wordt
men gedwongen door de schrijfwijze van nagezind, n.l. aan elkaar), dan
ontstaat er wel een betekenisverandering: na- lijkt dan niet meer als `bijwoord'
te functioneren maar, semantisch gezien, als 'voorzetsel'. 24 De
betekenis van het prefix wordt dan ongeveer `achter', `later'. Ook deze
leeswijze is niet wenselijk daar ze niet strookt met de context. De lezing
toegezind heeft als voordeel boven nagezind dat in haar de regelmatige
afwisseling van oe- en i-klanken wordt voortgezet.
r. 3 De eerste lezing sluit nauw aan bij het Frans: bepaald substantief in
de vocatives + bijwoordelijke bepaling horende bij de constructie in r. 4.
De `morele' kwaliteit van het goddelijke in A (Bonté) wordt bij
Leopold een meer `majesteitelijke' (luister). in verbijstering is een vrij
nauwkeurige vertaling van dans ma stupéfaction. luister wordt aanvankelijk
bepaald door goddelijke (divine). Het adjectief wordt verworpen.
Daarna wordt het substantief - na eerst zonder adjectief opnieuw
te zijn opgeschreven -bepaald door verbijsterende (waarmee, mag
men aannemen, in verbijstering vervallen is). Dan volgt een poging de
regel te vullen met één vocatief: 0, dex[e] verbijsterende luister. Daar
het `goddelijk' aspect nu afwezig is, vindt er een transformatie plaats:
verbijsterende luister verhuist naar de tweede vershelft en de leeggekomen
plek wordt gevuld door licht, voorafgegaan door de al eerder
gebruikte bepaling goddelijk. Boven is reeds beschreven hoe licht functioneert
in relatie met r. 4 (zie -verblind) en dat het als het ware is
opgeroepen door luister dat een kenmerk `licht' heeft. Het procédé dat
hier plaatsvindt kan men omschrijven als afsplitsen, intensiveren en
samensmelten van betekenissen. luister zou men een samensmelting kunnen
noemen van noties uit licht en beauté. verbijsterende luister is een
geconcentreerde intensivering van (goddelijke) luister, in verbijstering.
licht is een afsplitsing en, door verzelfstandiging, een intensivering van
24
Ik zet hier steeds bijwoord en voorzetsel gtussen aanhalingstekens daar ik niett weet hoe oe
eenprefix p grammaticaal g
benoemd moet worden.