Download deel 2 - Textualscholarship.nl

45
Wat klank aangaat is dichterbij uit r. 2 betrokken op licht verbij(sterende):
dicht u rbij
1 ichtvurbij
Op deze manier wordt het `verbijsterende' van het `goddelijk licht' in
verband gebracht met de grotere nabijheid van het lyrisch subject. Dit
wordt ondersteund door r. 4 (men ziet meer - en wordt meer verblind -
als men dichter bij het object verkeert). De klankovereenkomst tussen
(ver)bijster en luister (r. 3) onderstreept het semantisch verband (gevolg -
oorzaak), dat in de laatste regel wordt geëxpliciteerd.
In r. 3 valt voorts de alliteratie op in licht en luister. De semantische
overeenkomst van deze woorden wordt benadrukt.
2.2.5.3. Metrum/ritme
De enige opvallende afwijking van het jambisch patroon treffen we aan
in r. 3, n.l. de antimetrie op de eerste lettergreep; deze regel neemt
behalve in klank-opzicht (geen eindrijm, geen oe-klank, alliteratie), en in
syntaktisch (vocatieven, geen bijzin-hoofdzin-constructie) en semantisch
opzicht (geen antithetische structuur, oorzaak van de gevolgen genoemd
in r. 1, r. 2 en r. 4) ook metrisch gezien een uitzonderingspositie in.
2.2.5.4. De varianten
r. 1 Hier wordt gevarieerd op naakter (`naakt' (D 1242): "ontbloot van
alle bedekking, zonder kleren") met een aantal woorden die verwante
betekeniskenmerken dragen: - berooid(er) (D 232: "ontbloot van geld en
goed"), dat te ruim van betekenis was om in duidelijke oppositie te kunnen
staan met gekleed; - blooter, dat een synoniem is van naakter, maar
naar mijn idee behoort tot een andere, lagere, taalsfeer; - armer, dat
evenals berooider niet specifiek tegenover gekleeder staat; - .rchamel[er],
idem; het woord is iets archaïscher, iets `literairder' dan armer.
De reden om op naakter te variëren kan wellicht gevonden worden in het
feit dat het woord geen deelwoord is zoals gekleed (en zoals in A de
beide leden van het paar vêtu - dénudé); berooid heeft door het prefix
in ieder geval het voorkomen van een participium (uiteraard zonder er
een te zijn). Een andere reden voor de variatie heeft mogelijk te maken
met het streven van Leopold om in dit kwatrijn tegenover de letterlijke,
lijfelijke `gekleedheid' een figuurlijke, geestelijke `naaktheid' te plaatsen
(analoog aan toegezind - dat voornamelijk de inwendige gesteldheid
bestrijkt - tegenover dichterbij dat meer lijfelijk moet worden opgevat).
r. 2 De eerste versie van deze regel was een letterlijke vertaling van het
Frans, met twee persoonsvormen, met de weergave ik mij vind voor je
me trouve. ik mij vind is minder geslaagd daar het ook al in r. 1 optreedt.
De in de b-fase neergeschreven variant minder toegezind is een
vondst te noemen; een subtiel betekeniscomplex wordt ermee ingevoerd
(zie de bespreking hierboven) in een `Leopoldiaanse' vorm. De variant