Download deel 2 - Textualscholarship.nl

18
1.4. Kader en basiselementen van de analysepraktijk
1.4.1. Lezen. Waarnemen
De basis waarop de activiteiten van de `literatuurkundige zijn gefundeerd,
is het lezen. Over het leesproces is weinig bekend. De opvattingen
hieromtrent die ik hier weergeef, berusten voor het grootste deel op onbewezen
gedachten. Niettemin zijn zij naar ik meen bruikbaar om als algemeen
kader te dienen voor de analysepraktijk.
In het leesproces kunnen twee momenten worden onderscheiden, de
analyse en de interpretatie, beide echter onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Bij analyse constateert men de aanwezigheid van bepaalde verschijnselen
doorgaans, maar niet noodzakelijkerwijs, aan de hand van een
analysemode1. 48 Bij interpretatie kent men betekenis toe aan een tekst,
met name aan de tijdens de analyse opgemerkte relevante fenomenen.
Uiteraard gaan analyse en interpretatie hand in hand. Op grond van een
globale interpretatie selecteert men wat geanalyseerd moet worden en op
basis van deze intuïtieve analyse interpreteert men verder, stelt men de
eerdere interpretatie bij etc. Bij de analyse en interpretatie van de `literatuutkundige'
voltrekt het proces zich in wezen niet anders dan bij het
`dagelijks' lezen. Het enige verschil bestaat erin dat men in het eerste geval
een maximum aan reflectie en expliciteit nastreeft en (mogelijk) dat
men de relevante momenten vaststelt op basis van specifiekere vooronderstellingen
- men leest gerichter. (Tevens zal veelal de `vakman' zijn
leeservaringen zo gedetailleerd mogelijk presenteren.)
48,
V g1. Mosheuvel: Een roosvenster, Pp. 13 3 en Van de Watering: g de ogen ^ dicht, Pp.
13
en noot 3. Een deductief analysemodel, Y dat u niverseel toepasbaar p asbaa is, i , dat bevat wat in
principes kin voorkomen (formulering g, naar Mosheuvel: ve . o. c. p.
13 wordt door Mosheuvel
als ideaalesteld. g Het is volgens g hem "een waarborg g voor de systematiek" Y " (p. p 13) 3en
de
volledigheid g (aanvulling g van mij). l Naar mijn idee is het beter met specifiekere, p , niet uni-
versele modellen te werken, modellen die ontworpen ^ zijn voor bepaalde p pperiodes
en/of
poetica's. oetica's. Alle poëtische p verschijnselen verschijnseleninventariseren
in een ee tekst is een vrij zinloze zaak,
daar driekwart hiervan doorgaans g niet relevant t is voor voo de interpretatie. ^ Een specifieker pec
eken
model biedt eenrotere g kans de analyse y te leiden naar de verschijnselen ^ die wel interes- t essant
zijn ^ voor de interpretatie. rp Daarbij ^ is het natuurlijk natuurlijk z o dat een geschooldepoëzielezer
g
intuïtief over een dergelijk g l model beschikt. oeft Hij Hij hoeft niet eerst st aan aa de hand van een
'checklist' zogenaamd onbevooroordeeld l door deve verschijnselen schi nselen die d e een rol spelen, P de
lin linguïstische g en po poëtische verschijnselen verschijnselen aan w wijzen zen ^ om daaruit later een selectie se ect e te
maken van de fenomenen die relevant zijn voor de betekenis. Al lezend d eeft heefthij
lde
tekst
(voorlopig) pg ggeïnterpreteerd ^ en is hem doorgaans g wel duidelijk du dele l geworden g d welke e ke teksteigen- gen
schappen pp extra aandacht vragen g en verdienen. Mosheuvel os euvel stelt dan ook terecht datvolledie
g presentatie p van alle [in de analyse] Y geconstateerde
g o stateerde feiteneen g zin heeft]. . De beteke-
nis van eengedicht g wordt niet bepaald Pfeiten, door alle aantoonbare feiten maar alleen door doo die
feitelijkheden feitelijkheden die op p zinvolle o e w wijze e l met elkaar in verband kunnen worden ode nebracht
ggebracht"
(p. 13-14).