Download deel 2 - Textualscholarship.nl

seerd -formele verschijnselen worden gesemantiseerd. 43 . Bij concentratie
treedt geen semantisch effect op. Er is enkel een grotere densiteit aanwezig
- die uiteraard wel het effect kan hebben de aandacht van de lezer te
trekken.
De operaties kunnen voorts ingedeeld worden naar het talige niveau
waarop ze werken. 44 Ik onderscheid het fonisch, lexicaal-morfolog isch,
syntaktisch en/of positioneel, semantisch en grafemisch niveau. 4S Niet talig
is het thematisch niveau. De tendenties die tot de thematische categorie
behoren zijn niet te beschrijven als operaties maar maken wel degelijk
deel uit van de groep eigenschappen die een werk karakteriseren. De thematische
tendenties manifesteren zich zowel in het genereren van de
`materia' als in het transformeren ervan.
Het is niet de bedoeling van de door mij voorgestelde indeling dat zij
functioneert als een algemeen geldend systeem ter categorisering van
tekstoperaties en hun effecten. 46 Ik wil haar slechts gebruiken om een
enigszins geordende opsomming te kunnen geven van de regelmatigheden
die zich voordoen in de tekstontwikkeling van enkele gedichten van
Leopold. Daarbij ben ik me ervan bewust dat toetsing van mijn voorlopige
indeling aan een verfijnder en meeromvattend model tot een scherpere
formulering en wezenlijker ordening zal kunnen leiden. 47 In on-
43 De term se m a n t i s erin gis
van Lotman n (ziediens ede sDie
Struktur literarische r Texte, , pp.
40),
die echter geen ggeeft. definitie eeft. Ik gebruik ebru ik dde
term om die gevallen g aan te duiden waarin
formele verschijnselen l een semantisch effect hebben.
44- Leech: A linguistic g gguide rd to o English ^ oer 73 73-75) 5 verbindt fore roundin als regel-
poetry foregrounding g
versterkin gen
foregrounding g in a gals s regeloverschrijding eg
^ gaan bepaalde p linguïstische gis niveaus:
g ` ` fore g rounded regularity Y =equivalentie, re regelversterking] elversterkin predominates P in linguistic g
expression, p ^ and n f re o rounded g arre ^ lar Yi t = ongrammaticaliteit, g regeloverschrijding]
g l gin
linguistic gis content " (p. p 774). Het t eerste type YP behoort tot de "Schemes" , het tweede tot de
Tro pes " . Plett dagrente daarentegen g e aar laat b beide d typen YP op p alle niveaus voorkomen (zie Textwissenschaft
h und Textanalyse, y ,pgp
p. 147-150 en de uitwerking p. 150-301 .
45 0 P het gra
em a sc h niveau bewegen grP
zich de operaties d die dde
interpunctie, ,et het hoofd-
letter lettergebruik, g de wit-markeringen g e.d. `here gelen'.
46 D egrenzen tussen een aantal categorieën g rieën in de door mij l voorgestelde g indeling g zijn in
de praktijk r i lk niet altijd lscherp ^te trekken. Voorts wordt men bij lde categorisering g g dikwijls
geconfronteerd met het gegeven gg dat diverse verschijnselen l zich op p verschillende linguïsti- sc h niveaus tegelijk ey be bewegen we en. een s ntakttsc h e verandering ve an g kan semantische cone Quen
tres hebben. Vgl. g ook Plett: Textwissenschaft t and Textanalyse: y "Die oben an gefiihrte
E i nte il n uin glinguistische 1^ Deviationseinheiten ist nicht ganz g unproblematisch. p
... [Es
erweist] sich als schwierig, g, zwischen den einzelnen E nhe i i ten pr
a•'zise
Grenzen zu ziehen"
(p. 149).
47 Zo'n Zo n model bestaat naar mijn mening niet. Er zijn zij vele modellen van `retorische'
operaties ontworpen, en onder mmeerdoor o Leech, P ett Dubois , b e.a. Deze verschillen wat
doelstelling, uitgebreidheid,
g^g
held volledigheid eenpresentatie
aan aat. Ze komen overeen in
het volgende: g hoe 'hoger' ho ger men gaat g in de linguïstische g hiërarchie, des te minder exact,
volledig g ene bru bruikbaar b zij zindeze modellen. Vooral het h semantisch terrein is relatief zuinig
16