Download deel 2 - Textualscholarship.nl
Download deel 2 - Textualscholarship.nl
Download deel 2 - Textualscholarship.nl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
239<br />
`Leopoldiaanse' woordvormen spelen in Naast ons, naast ons' een rol.<br />
Sótemann spreekt van de ` `typisch-Leopoldiaanse verzwarende en intensiverende<br />
prefigering [in toebe.rtemd]". Verdere voorbeelden: "toegeslopen"<br />
, "avondweeke" , "hemelval" . 26 Structurerende ingrepen van syntaktisch/positionele<br />
en semantische aard zijn eveneens in Naast ons,<br />
naast ons' aan te wijzen: "door de verhouding van zinsstructuur en versregel<br />
(een bijzonder effectief enjambement, en het zinseinde halverwege<br />
de regel) wordt de [eerder besproken] werking nog ondersteund" .27<br />
Frequent komt de semantische versterking, de semantische intensivering<br />
voor: "In de varianten is gestreefd naar intensivering: tastend > tikkend<br />
> bonzend, en gesloten > toegesloten > blind gesloten wijzen in<br />
dezelfde richting" . 28 De tautologisering noemt Siitemann eveneens; hij<br />
maakt met betrekking tot dit verschijnsel de volgende, algemeen bedoelde<br />
opmerking: "Tegen pleonastische of tautologische elementen op zichzelf<br />
had [Leopold] zeker geen bezwaar" . 29 Ook de indirectheid is enige<br />
malen waarneembaar, zoals in onomgebogen, "een uitdrukking die<br />
thuishoort in een bij Leopold herhaaldelijk te constateren soort uitdrukkingswijze:<br />
een begrip wordt aangeduid door de ontkenning van het<br />
tegen<strong>deel</strong>. " 30 De paradox vermeldt Sótemann niet, althans er wordt niet<br />
aangegeven dat het een verschijnsel is waar Leopold naar toe werkte. Wel<br />
is het duidelijk dat ook in de tekstontwikkeling van `Naast ons, naast<br />
ons' paradoxaal getinte uitdrukkingen worden gebezigd. Ik kom op de<br />
tautologisering, de indirectheid en het gebruik van paradoxen in Naast<br />
ons, naast ons' later nog kort terug.<br />
Het thematische verschijnsel dat zowel bij `O, als de rozen' als bij de<br />
door Sótemann geanalyseerde ontstaansgeschiedenis een rol lijkt te spelen<br />
is de poeticalisering. "Zo ergens, dan spreekt Leopold hier zijn opvatting<br />
over het wezen en de zin van de poëzie in de vorm van een gedicht uit:<br />
het is opnieuw, zoals vele van zijn verzen, een poetica-gedicht, maar hier<br />
wordt de vers-immanente poetica toch wel expliciet" . 31 De poeticale<br />
strekking van `Naast ons, naast ons' vertoont overigens vele aanrakingspunten<br />
met die van het rozen-gedicht.<br />
Enkele van de door mij onderscheiden `semantische' tendenties, zoals<br />
concretisering, tautologisering, indirecte en paradoxale zegging, zijn te<br />
beschouwen, ik heb dit al eerder gezegd, als speciale vormen van het gebruik<br />
van bijzondere semantische combinaties en mogelijk ook van betekenisversmelting.<br />
Wie van de teksten die Sótemann weergeeft, kennis<br />
neemt, zal zonder veel moeite ettelijke voorbeelden kunnen vinden van<br />
p S p p.65, p p S<br />
27 0 het voetspoor, p 112. 11<br />
28 Op het voetspoor, p p. 37 en verder onder meer ee p .92 p .117 , p..<br />
146<br />
29 op het voets oor. p 60 en voorts p. 990, ,p.11<br />
116. 6<br />
30 op het voetspoor, p p. 41 en verder p S 2 (nuancering).<br />
31 0 phet voetspoor, p , p .1 S1. Het is overigens g de vraag g ofo<br />
de ppoeticalisering g een tendentie<br />
is te noemen; met andere woorden: of men haar aa uit de veranderingen van Naast `,<br />
ons,<br />
naast ons' kan aflezen.<br />
26 op het voetspoor, .1 1 p.62, .11 .
Change language