Download deel 2 - Textualscholarship.nl

produceert, doet zich zelden in zuivere vorm voor. 38 De genererende operaties
brengen doorgaans direct elementen voort die reeds als transformeringen
van een nul-niveau beschouwd moeten worden. Het maken van
een onderscheid tussen tendenties in de veranderingen (`welke operaties
blijken uit de vergelijking van stadium A met stadium B?') en tendenties
in een onmiddellijk geproduceerde tekst (`welke operaties manifesteren
zich in tekst A?' N.B. Er wordt in dit laatste geval alleen vergeleken tussen
tekst A en een geconstrueerd nulniveau) zal in het algemeen niet
zinvol zijn.
In de tekstontwikkeling van gedichten van Leopold zijn veel voorbeelden
te vinden die enigszins het ideaaltypische geval lijken te benaderen,
met name bij de vertalingen - zeker wanneer de te vertalen tekst proza
is. De `materia' is dan van tevoren aanwezig, zij het dat deze niet door
de dichter zelf gevonden is. Hij heeft enkel de `materia' gepoëtiseerd.
(Toch is dat maar tot op zekere hoogte het geval. De prozabron vertoont
gewoonlijk ook al een hoge mate van `gevormdheid' (metaforen, parallellieën
etc.).
Een ander onderscheid dat men moet aanbrengen is dat tussen positieve
en negatieve tendenties. Van positieve tendenties spreekt men in die
gevallen waar er gestreefd wordt naar het creëren van bepaalde kwaliteiten.
Van negatieve waar getracht wordt bepaalde ongewenste effecten te
vermijden (fouten weg te werken).39
3s Bij l Yeats schijnt l iets dergelijks voor vno t te komen, zoals Brad f o r d (Yeats at work, , p S-7
meedeelt; 1 Yeats maakte dikwijls lls een 'subject' sub l ect in in pproza o a voor een ggedicht. - Vgl. g ook
Lo t man. Die Straktui lzterarincher Texte, ,p S 0 , noot 2 S . "Das Das Studium St d der Entwurfe
verschiede n e rDichter uberzeu gt uns n davon, d , dass die Herstellus geines
zusammen-
hingende han enden and ausfuhrliche n P Prosatextes, o , der den Inhalt eines Gedichtes fixiert und
anschliessend 'ini Ve Verse umgesetzt' g werd in Einzelfallen zesar vorkommt (vgl. gdie
Arbeit
Paskiss x oder Schillers ara Pl a sen fur Gedichte), , doch recht rec t selten ist." Bij Leopold p
treft men een enkele maal een kort prozastukje l of een groep g r P notities aan die later worden
uit g (of zouden ewerkt,
moeten worden uitgewerkt) in poëzie, bijvoorbeeld l in de tekstontwikkeling
ontw g van ` ``Balara l e norse kwestie. '"!"' . Waar W Leopold p proza p vertaalt poëzie), p
pzoals in g het geval kwatrijnen van uit `Soefsc de, i h' wordt het ideaaltypische geval g nog g het
meest De benaderd., vroegste g teksteenheid van '0, als 0 a s de rozen' bevat 'ongevormde' g elemepten
geen ee^ proza, ptamelij
doch tameli k losse notitiesdie bi na alle nies ot zijn zijndie
een be-
lasgl rik erol in hetgedicht zullen gaan g spelen p (ziehierna hoofdstuk 3 , pp.
127). De latere
stadia i van ara de tekstontwikkeling g zou men als 'foregrounding'
` g gvan dde
in de vroegste g fase .
neergeschreven g n 'background' b g
' kunnen beschouwen. besc ouwe Dat at met een dergelijke gl voorstelling gvan
zaken die een ee kern e van juistheid l lijkt lg te bezitten vele bezware n gemoeid e oe d zijn, behoeft
zijn,
g betoog. g
39 Diton D onderscheid d valt min of o meer samen met Fokke m a ' s indeling g in "corrigerende" g
vara i sten (of correcties en ve "veranderingen" ara r deren g en (waartoe waart dde
"veralgemenende" g
en de
"consistentie-varianten"> behoren F o kkema: Varianten bij Achterberg, g 2 , p. p 17-24 .
Ook Nu i ten onderscheidt deux catégories 'g de modifications: mod ca les corrections et les varian-
tes " (Nuiten: Nu te . Les varianten des ``Fleurs du Mal" , pp.
XVII XVII).
14