Download deel 2 - Textualscholarship.nl

225
mets kennen, bijvoorbeeld `brengen'. `toebrengen' is `brengen' met een
bepaald surplus.
De nieuwvorming van het Leopoldiaanse type brengt foregrounding tot
stand, betekenisversmelting, concentratie, suggerering en uiteindelijk
inten.rivering. lsl Dit geldt ook voor die speciale woordvormen die
archaïsmen zijn (in onbruik geraakte woorden) of archaïserende neologismen
(nieuwvormingen die archaïstisch aandoen, die gevormd zijn naar
archaïstisch model).lsz
Vele gemarkeerde woorden hebben de metrische structuur: u – (U)
(de eerste lettergreep is vaak een prefix-bijwoord/prepositie). Het zijn
niet alleen tal van gemarkeerde woorden die onder deze metrischmorfologische
subcategorie vallen. Naast welgeruste, volgevloeid, toegenegen,
toegebracht, neergezweken, onverstane, welgedenken staan: neergedrukt,
toegedrukt (A-I), toegevoegd, teruggezonken teruggedrukt, overbrengen,
meegegeven, aangebracht, tesaamgekropen, voortbestaan (B-I),
uitgestegen, ommekeer (B-III). Deze woorden, die afzonderlijk beschouwd
niet bijzonder zijn, krijgen vanwege hun metrisch-morfologische
structuur en via de relatie met de gemarkeerde categorie toch bijzondere
trekken.'"
De subcategorie van bijzondere combinaties bevat enkele woordgroepen
die toespelingen of variaties zijn op vaste verbindingen of die zelf in onbruik
geraakte combinaties zijn en daarom ook als afwijkend moeten
worden beschouwd. (Bijvoorbeeld den dood besterven, B-I r.(26), waarvan
het WNT d1.II 2 kol. 2153 zegt: "thans verouderd"; zoek gegaan
(B-I, r. 3), uit `zoek gaan', naar analogie van `zoek raken' en `verloren
gaan'), 154 De overige gevallen zijn niet verder in te delen en hebben ook
151 Vgl. g 2.6.1.1.8.
152 V Vgl. g vo voor a` rchaïseren de neologismen' g Sótemann: `De wereld d van va Media edaa vara '
p. .114-116 en Mukarovsk' Yp
: On poetic language, . 42 : ` `As concerns the archaism, what
isenerall Ymeant by this Y term is the use of an older, already ^ Yuncommon but once reallyY
valid word or mode of expression. p In poetry p rY `artificial' archaisms are also Ppossible,
i.e.
ones that never existed in real usage g but that create the impression of a by-gone mode m e of
expression." p
153 Anderseze g gd: er is de klasse woorden A die (1) gemarkeerd g dzijn(neologismen
Jlzijn
en (2) een bepaalde p metrisch-morfologische g structuur hebben en er is de klasse woorden B
die (1) nietemarkeerd g zijn (geen g neologismen g zijn) l en (2) wel de ggenoemde
enoem metrisch-
morfologische g structuur hebben; s er is verwantschap p tussen A en B op p grond pvan
punt (2): 2
A en B vormen te zamen een klasse C. Deemarkeerdheid g
van A zal zich daardoor
enigszins g aan B dreigen g op p te dringen. g
154 Ik noem verder zonder commentaar: de ruilgeboden g (A-III r.4 in str oo ma ng enge
bed B-I 3, r.ebed gebed (gebeurd) g in stroomingen g (C r, 33), geheim, stil, beproefd, bedoeld e
ggebaar aa (A-IV, B-I, Cr. 11 dat hun stengel g zoog o g (A-III, B- I C r. 6 , van een vertoonend
zijn (B-I r. 8 een wenschen zoo blank toegenegen B-I 13), r. l va van o toedrang an aller g beden
B-I r.(17)). De voorbeelden zijn zijnvan verschillende aard. Sommige g zijn zij inderdaad variaties
opvaste uitdrukkingen, g^ andere zijn afwijkend l d of vreemd,bijzonder d^Yo m syntaktische n of
semantische redenen. Uiteraard kan men de opsomming p gvoortzetten
door alle semantisch
bijzondere combinaties paan
te halen (b.v. ook alle paradoxen). .