Download deel 2 - Textualscholarship.nl

224
De `bijzondere' woorden zijn:
onvermurwde, welgeruste, doorstroomde, onweerstanen, aanminnende, zaligende,
doorzoelde, tóereikende, toevleiende, volgevloeid, snikkensvol, toedracht, toegenegen,
toegebracht, toedrang, biddenslief, ontrief, dering, derving, neergezweken,
onverstane, welgedenken, schenkenspracht, snikkensvol, hartegronden, nahangend149
Hiervan blijven er slechts enkele in C over, n.l. doorzoelde, toegenegen,
schenkenspracht, hartegronden en nahangend. Zelfs wordt er wel eens
een `gewoon' woord boven een `gemarkeerd' woord verkozen (bijvoorbeeld
aangebracht in r. 14 in plaats van toegebracht). Maar dit neemt
niet weg dat in het hele materiaal Leopolds neiging om `bijzondere'
woorden te gebruiken - al is het maar voorlopig -duidelijk aanwezig is.
Dat een gemarkeerd woord lang niet altijd in de eindversie verschijnt,
wordt dikwijls mede bepaald door de context. Bijvoorbeeld in r. 14 van
B-I is toegebracht minder geschikt dan aangebracht omdat er met het
eerste woord een overdadige herhaling zou optreden ten opzichte van
r. 13:
zoo blank toegenegen
zoo X toegebracht
g
Het overgrote deel der neologismen bestaat uit samenstellingen of afleidingen.
150 In vele nieuwvormingen zou men tevens de tendentie betekenisversmelting
kunnen zien: twee betekenisvelden worden in één
woordvorm samengebracht. In de meeste gevallen is de samenvoeging van
de twee hoofdmorfemen in een samenstelling of afleiding een intensivering
of nuancering van de betekenis. In toegebracht wordt de `richting' ,
die in gebracht al enigszins vervat zit, door toe benadrukt. Het feit dat
van toe en gebracht één woord is gemaakt doet een nieuwe betekenis
ontstaan. Het gebruik van toegebracht geeft aan dat er een handeling
bestaat, n.l. `toebrengen', die in nuance en in intensiteit lichtelijk anders
is dan verwante handelingen die in de taalschat hun gebruikelijke benoe-
149 A-III: onvermurwde t/m doorzoelde. B:e rest. est Net Niet alle opgesomde Pgade
woorden zi zijn
strictenomen g neologismen, g maar a ze zijn l wel infrequent q of archaïsch. Voor dewing g geeft g
het 1VNT III' kol. 2432) al alleen een zeventiende- en achttiende-eeuwse eeuwse plaatsen aatsen p plus s neen
plaats p bij l een Vlaming g Con sc i ne
ce , toedracht in aansluiting t g bij l toedragen g in de be te-e k
nis 'ergens g heendragen' g is minderebru gebruikelijk;
g kelt l k ^ toedragen g in vermelde betekenis is vol-
ens het IVNT minder frequent (vgl. 1
g 9 g WNT XVII kol. 421 -422 , ``toebrengen' g ' in de
betekenis van `voeren naar', aa aanbren g en ' is is in ` `N.
- N ederl. in de algemeene gemee e taal verouderd"
i-NT XVII 1 kol. 400 00 vlgg.); v gg onverstane lijkt l mij l we wel als s weinig e ni gebruikelijk g g lk
te
karakteriserenhet staat wel we in het 1VNT X kol. 21 3 S metlaatsen
p bij Bilderdijk l l en
Beets maar het staat niet in de moderne woordenboeken en ook niet in dee S druk van
D uit 1914).
15° In het algemeen g zijn l nieuwvormingen g 00 voor 99 99% o / samenstellingen, g , afleidingen g of
samenstellende afleidingen. g Vgl. g b.v. b v Martin: astin. Diste b uti e van nieuwe "nieuwe ' woo r den " in ' Mei
van Gorter' waarin alle daar opgesomde pgp
"nieuwe woorden" r op één nasamenstellingen
etc. zijn. Zie ook Postma: Marsmans 'Verzen' Verzen pp. 26 S. de nieuwvormingen ge
in i Verzen van
Marsman zijn ``merendeels samenstellingen". g .