Download deel 2 - Textualscholarship.nl

223
Betekenisvermelting is verwant met een verschijnsel dat herhaaldelijk
optreedt, n.l. de paradox. Het effect van de paradox is dikwijls vaagheid
en/of intensivering. Enkele voorbeelden, die naar mijn idee weinig commentaar
behoeven: zwaar / van een benaderen. Hier worden kenmerken
van `intensiteit' (zwaar) en `niet-intensiteit' (benaderen) gecombineerd;
tevens worden concrete en abstracte noties samengebracht. Het enjambement
werkt hier ondersteunend. Het effect: foregrounding, indirectheid.
met een (honger) tinteling doorzoelde: combinatie van de noties `koud'
(in tinteling) en `warm' (in doorzoelde); vervaging treedt tevens op door
menging van abstracte en concrete aspecten: hooger (abstract) - tinteling
(concreet i.v.m. `koude'); het effect is ook hier weer: foregrounding, indirectheid,
intensivering. 148
De paradox- en de versmeltings-tendentie lijken in veel gevallen verband
te houden met de verschijnselen uit de volgende categorie; deze
worden gekenmerkt door afwijkend of bijzonder, gemarkeerd taalgebruik.
De eerste groep binnen deze categorie bevat lexicale vèrschijnselen, voor-'
namelijk ongebruikelijke woorden, speciale lexicale vormen (archaïsmen,
neologismen, zeldzame woorden, `Leopoldiaanse' woordvormen); de
tweede - op woordgroepniveau - behelst fenomenen die te karakteriseren
zijn als ongebruikelijke of bijzondere combinaties.
een concrete eigenschap h waarmee de rozen en hun `zwakheid' worden aangeduid), g ,
p 9319 1 - 4 A-III / A-IV: bezielde lippen: niet zozeer concretisering g alswel versmeltingg
van
abstracte ra en e cconcrete kenmerken), ,p. 206 (B-I r. 2 3 : bundel kneuzingen, g , 1° : een `kneu-
zin g 'staa staat concreet voor 'vermindering', g 2 ° : een `bundel kneuzingen': ,g`kneuzin
en'
knn u en
niet et gebundeld geb
d worden: ze worden hier als concrete `bundelbare' eenheden be-
schou wd • dit tlaatste
uiteraard in verband met het beeld van het boeket rozen (zie ook
hieronder bijl 154).
14s De g genoemde voorbeelden zijnes P roken pp opp.125-126,6 91
een p.1
1. 3 Ook 0 het
oxymoron Ymoron reken ik tot de paradox. p Verder: de p .12 9-1
30 (B-I r. 3: 3. in stroomingen g ggebed
bevataradox-achti p ge kenmerken, ^zeker in de context: de rozen gaan g ter ruste (vgl. g de
`statische' betekenis van 'bedding' lt - in ggebed g geïmpliceerd) p en ze ggaan op P in `d Ynami
sche' s t r oomin gen p.1 32-1 33 (B-I r. 11: stil ggebaar + I - 'veruiterlijking', J g , ggeheim ge-
baar idem, de bedoeld gebaar g aa idem), ,weelde p.140-141
(B-I r.(20): geheimst eheimste + lde I - `he-
g dierst ontrief + I - Positief • ^ de combinatie van beide woord woordgroepen g roep ook + I -
`ositief p ,p .141-142 (de strekking g van de vijfde vijfdestrofe van B-I is paradoxaal: p negatieve g
levenservarin g en kunnen in het `spreken' P op Pppositieve wijze aangeroerd g worden), ,p.146
B-I r.(28) 28 stom getuigend; g ge en ^ dde
hele poeticale p strekking g is pparadoxaal
araoxaa om.. dood vs voort-
bestaan p .1 77 -1 (paradoxale 79 p symboolwaarde Y van roos; paradoxaal p grondpatroon),,
g P
p.18 2-18 3 A-III r. 2l 3 de onve onvermurwde u etc. `niet aangedaan g zij zijn door emoties' schat
van uwe borst `z ere l der e em oties' p.1 9 4-1 97 (de notie `erotisch' (in het gehele g gedicht g di
en n met t name inde d derde de st strofe) o e kent e op pzich paradoxale p d trekken: het `aantrekken en af
stoten' `het zicheven en tevens , bewaren' e.d. (de derde strofe bevat vele voorbeelden,
vgl. g pp op . 220 de aangehaalde g voorbeelden). De tendentie paradox houdt duidelijk duidelij ver-
met de indirectheid en tevens met de intensivering g o .m. door foregrounding).