Download deel 2 - Textualscholarship.nl

12
Dit zal moeten geschieden in vrij globale, op nogal intuïtieve gronden
vastgestelde, inductieve categorieën, die niet scherp begrensd zijn." Er
zijn hierbij verschillende indelingscriteria nodig.
Het eerste onderscheid kan men baseren op de fasering van het produktieproces.
Er is hiervan een model op te stellen (een idealisering dus
van een proces dat in de praktijk vaak anders verloopt). Het oudste en
meest bekende model geeft de retorica. Eerst `vindt' de schrijver zijn
stof, in onbewerkte vorm, de (prima) materia, in de fase van de inventio.
Daarna rangschikt hij de onderdelen van de materia in de meest geëigende
volgorde (de dispositio). Tenslotte vormt hij de elementen door middel
van de (linguïstisch-stilistische) kunstgrepen tot een effectvol resultaat
is bereikt (de elocutio). 32 In dit model van het produktieproces kan men
twee momenten onderscheiden, het genereren van het ongevormde materiaal
(inventio) en het transformeren van het materiaal door middel van
poëtiserende operaties tot een poëzietekst (dispositio, elocutio). 33 De
kunstgrepen zijn diachrone operaties, waarvan de retorica van oudsher de
verzameling vormt. 34 Er zijn dus twee soorten tendenties te onderscheiden,
de genererende - die zich voordoen bij het tot stand brengen van
tekstgedeelten van ongevormde aard - en de transformerende - die wat
aanwezig is veranderen door middel van retorische kunstgrepen.
Naast een retorisch produktiemiddel bestaat er ook een retorisch
analysemode1. 35 Dit verantwoordt de poëtisch-retorische verschijnselen die
zich in een tekst manifesteren als waren zij het resultaat van kunstgrepen.
doet. Vgl. g noot 29 9die demonstreert st eert dat de selectie door
motieveneieid g
kan worden. Over hetrobleem P dat "sommige s ge varianten onmogelijk glPprecies
des te verklaren
[zijn)", zijn " Fokkema: Varianten bit' Achterberg, dl. d 2, 2 1 g> 21. 1 > p
31