Download deel 2 - Textualscholarship.nl

208
te van bloed in r. 24 (vgl. p. 143); bloedend bevat de notie `levend', die
hier minder op zijn plaats is. Bovendien past `bloed' niet zo goed bij
zwart in dezelfde regel. purper wordt uiteindelijk gekozen; het woord is
rijker aan allerlei bijkomende noties (vgl. 3.4), zoals `erotisch' en `rouw'
('vermindering').
B-I brengt in r. 24 twee hoofdlezingen, waarvan de eerste is overgenomen
uit A-II en wordt overgenomen in C. Op de andere wordt omstandig
gevarieerd:
zalige g
opgestane
herrezen
geschonken onverstane
gestort bloed van bezweken
ggevloten neergezweken g
omgekomen g
opofferende p
•gg e even
dooden
Het `communicatie'-element dat in de eerste hoofdlezing onder meer in
geboden aanwezig was, komt nu in het eerste paradigma -natuurlijk in
geschonken en ook in gestort (het bloed is ergens voor gestort) - als een
belangrijke trek naar voren. In het tweede paradigma zitten verschillende
momenten, zoals op p. 143 al is uiteengezet: de `vermindering' en/of het
eindpunt van de `vermindering' in bezweken, neergezweken, omgekomen,
welke notie voorts geïmpliceerd wordt door zalige, opgestane, herrezen
en opofferende (`zalig zijn' vooronderstelt in zeker opzicht dat degene
die `zalig' is, is gestorven; als men iets opoffert doet men dat door
iets op te geven, wat `vermindering' kan impliceren; er kan pas sprake
zijn van `opstaan', `herrijzen' als er voordien een `vermindering' (dood)
heeft plaatsgevonden). De varianten bevatten voor een gedeelte momenten
die ten opzichte van elkaar antoniem zijn: opgestane, herrezen en
zalige zijn positief, bevatten de aan dood en `vermindering' tegengestelde
`tegenbeweging'; bezweken, neergezweken, omgekomen (en eventueel
onverstane) zijn negatief; er wordt enkel het `vermindering'-aspect, dat
dooden zelf ook al bezit, in beklemtoond (of het falen van de dooden,
falen n.l. in wat zij in of met hun sterven hebben willen mededelen).
opofferende geeft aan dat de dooden met hun sterven iets hebben willen
schenken - en roept aldus duidelijk religieus-metafysische noties op, net
als zalige, herrezen en opgestane (in alle gevallen is er sprake van een
allusie op de kruisdood en opstanding). Verstechnisch gezien zijn niet
alle varianten van dit paradigma geslaagde lezingen: alleen de vierlettergrepige
woorden passen syllabisch gezien - de regel telt alleen dan in
combinatie met geschonken of gevloten de noodzakelijke elf lettergrepen;
van die woorden lijkt met name opofferende ritmisch niet succesvol.
Naar ik meen is de tweede hoofdlezing met al de daarbij horende
varianten te verklaren uit de aanwezigheid van strofe `VII' . Leopold wilde
in `VI', in het beeld, de parallellie met wat in `VII' gezegd wordt duide-