Download deel 2 - Textualscholarship.nl

201
volbrachte `stijging' staat als het ware aan de `top' (syntaktisch vindt op
het allerlaatste moment de oplossing van de spanning plaats doordat dan
pas de persoonsvorm verschijnt).
Het paradigma in r. 14, over een weelde, heeft het kenmerk `positief
centraal staan (datgene waar het spreken over gaat is zeer positief ). Alle
varianten, behalve goedheid, combineren dit met de notie `erotisch' , terwijl
sommige hierbij nog de notie `overdaad' voegen (weelde, zwelling
van weelde). goedheid, dat in C gekozen wordt als definitieve lezing,
sluit het kenmerk `erotisch' niet uit, maar geeft verder aan dat het positieve
waarover gesproken is, een voortreffelijke geestelijke houding vertegenwoordigt,
een `zachtheid', `zachtzinnigheid', `welwillendheid'. 127 Dat
Leopold dit woord verkoos boven de andere, houdt, denk ik, verband
met het feit dat hij de inhoud van het spreken niet uitsluitend in een
erotische sfeer wilde brengen, maar er ook `hogere', geestelijke kwaliteiten
aan wilde toekennen. Dat de hele strofe `IV' in B-III en in C ook
`erotisch' moet worden opgevat, wordt mede gestipuleerd door strofe `V'
van B-III en C, die aansluit op `IV' en die duidelijk het erotisch `naspel'
vormt ten opzichte van het (dus ook erotische) `hoogtepunt' van IV. In
goedheid ontbreken voorts de `overdaad'-noties, hetgeen geen bezwaar
behoeft te zijn, daar die al zo ruim aanwezig zijn in de rest van de strofe
dat het niet noodzakelijk is die in dit paradigma te herhalen.
Het paradigma frank. Hierop ben ik op p. 150 ingegaan. Het duidt de
gesteldheid aan van het subject waarmee deze de weelde/goedheid etc.
heeft aangebracht en tevens wordt daarmee iets gezegd van de wijze
waarop wordt aangebracht; in alle gevallen is deze `positief ; sommige
varianten beklemtonen de overdaad of impliceren deze op z'n minst,
andere geven aan dat het subject zonder reserves, onbeschroomd, zonder
terughouding `toebrengt'. In alle gevallen staat het subject `positief
tegenover het geven (het doet het gaarne, het geeft gul, het is blij het te
doen, het doet het met hartstocht etc. ). De motivatie voor de keuze van
gul in C is te vinden in het gegeven dat dit woord waarschijnlijk het best
bij een situatie van geven past; het bevat de `overdaad'-notie, brengt een
de overdaad onderstrepende alliteratie mee met goedheid (r. 14) (en
eventueel een acconsonantie met geluk in r. 16), en de acconsonantie met
toegenegen (r. 13), aangebracht (r. 14), schenkenspracht (r. 15), uitgestegen
(r. 16). 128
Hoewel in r. 15 en r. 16 een bepaalde regelcombinatie wordt uitgesloten
en vooral in r. 16 een hoeveelheid `losse' lezingen aanwezig is, lijkt
127 En mogelijk g J 0ook een soort o t ggenade a eaals s komend ed van God (vgl. g D 69 691).
128 Het et streven streve naar 'klankdichtheid' naaa k m >l
m ^ i medeverantwoordelijk meen kvo zijn voor het
kiezen van ul. Nu kan men de tegenwerpingmaken dat ook frank dit streven dient:
"zoo blank toegenegen" I ` `zoo frank aan gebracht" . Ja, ^ frank levert een fonisch gecon
centreerder resultaat Pop (het middenrijm). J Toch is het aannemelijk dat in dit g eva de
klankconcentratie te zwaar zou zijn. Binnen Leopolds p idiolect is in dit geval g l het kl ank-
resultaat te nadrukkelijk.
l