Download deel 2 - Textualscholarship.nl

200
parallel oproepen tussen de inhoud van het spreken en de wijze waarop
het spreken tot stand kwam (het `rozen'-`vermindering'-`tegenbeweging'beeld).
Het verband wordt niet met zoveel woorden genoemd, maar kan
uit de uitdrukkingswijze worden afgeleid.
De enige paradigmata van B-I treffen we aan in r. 14. In het paradigma
volop etc. wordt -afgezien misschien van zonder achten - de wijze
van het `aan'- of `toebrengen' als iets voorgesteld dat in `overdaad' geschiedt,
n.l. zoo volop (in hoge mate), zoo willig (in hoge mate volgens
de wil van een subject), steeds meer, steeds meer (in een crescendo), zonder
achten (zonder reserves). De verschillen zijn hiermee ook aangegeven.
Hoewel volop en willig verschillen, kan men ze toch beschouwen als een
soort complementen. Als iets volop wordt aangebracht, impliceert dit dat
het `aanbrengen' volgens de wil van het aanbrengend subject gebeurt.
Als een subject iets zoo willig aanbrengt, zal dat allicht in hevige mate
geschieden. Voor verdere verschillen zie de bespreking op p. 137-138.
aangebracht en toegebracht verschillen nauwelijks: in beide woorden staat
het overdragen van iets op iemand anders centraal. Alleen is in het tweede
de `gerichtheid' misschien iets sterker aanwezig.
3.5.5.3. (B-I) lB-IlL/C
B-III neemt r. 13 geheel over van B-I en van r. 14 alleen aangebracht (en
het paradigma van de bepalingen ervoor). Voor het overige, r. 14a, r. 15
en r. 16, bevat de teksteenheid nieuw materiaal - dat overigens wel dezelfde
noties bevat als die in `IV' van B-I: 'positief', 'wens', 'erotisch',
`communicatie', `overdaad'. In B-III treedt een climax op: de boodschap
bevat een `hoogtepunt' en vormt ook een hoogtepunt t.o.v. het proces
dat in strofe I-III beschreven is. Men treft in deze regels de tautologisering
aan: de paradigmata weelde, zoo frank (r. 14), deze schenkenspracht
(r. 15) en de verschillende lezingen van r. 16 bevatten alle de positieve
`overdaad'-noties, terwijl ook de beide strofe-helften in een tautologische
verhouding tot elkaar staan:
eerste helft: `wens', `overdaad' (bevrediging van verlangen)
tweede helft: 'wens' en `overdaad' (vervullen)
Daarmee zijn beide strofe-helften niet identiek - de tweede helft vormt
ten opzichte van de eerste helft een climax: `verlangen' en `overdaad'
(bevrediging van het verlangen), in de tweede helft is de `vervulling'
dominanter dan het 'wensen'. De syntaktische structuur ondersteunt de
semantische. De twee bijzinnen in de eerste helft roepen - door het
tweevoudig gebruik van zoo - een spanning op (een `verlangen' als het
ware naar een syntaktische 'inlossing'), die inderdaad wordt opgeheven in
de `climax'-regels. Deze zijn op hun beurt zo ingericht -althans in
laatste instantie - dat in de eerste helft het `wensen' centraal staat (en
ook een syntaktische spanning is opgebouwd doordat twee prepositiebepalingen
tussen subject en persoonsvorm zijn geplaatst, waarvan
minstens één in de uitloop had kunnen staan). Het `wensen' wordt in de
tweede regel `vervuld' -waarbij uitgestegen als laatste woord staat: de