Download deel 2 - Textualscholarship.nl

11
Het is van belang er rekening mee te houden dat de regelmatigheden
in de veranderingen inderdaad enkel tendenties zijn. Om een voorbeeld
te geven: komt men op grond van bestudering van selecties uit varianten
tot de conclusie dat een auteur voorkeur heeft voor woorden van een bepaalde
morfologische structuur, dan wil dat niet zeggen dat elke keer als
een selectie plaatsvindt, dit soort woorden ook in feite wordt uitverkoren
(laat staan dat de auteur alleen maar woorden van deze vorm gebruikt).
De neiging tot het gebruiken van een speciaal type woorden is veelal één
van de vele motieven die de selectie bepalen. Ook diverse overwegingen
met betrekking tot fonische, syntaktische en semantische aspecten zullen
een rol spelen bij de keuze van de elementen. Dikwijls zullen aan de selectie
meer motieven tegelijk ten grondslag liggen, bijvoorbeeld: fonische
èn semantische. Zou men de veranderingen rubriceren, dan kan één geval
in diverse categorieën geplaatst worden.29
Het mag niet verheeld worden dat het niet altijd zeker is welk invariant
moment een paradigma bepaalt. Sommige leden van een paradigma
lijken een heel andere kant uit te gaan dan hun `medeleden' . Zij
lijken niet opgevangen te worden door de aanwezige verticale of horizontale
context. Men moet dan wel aannemen dat het verband waarin deze
(schijnbare?) corpora aliena functioneren enkel in de gedachten van de
schrijver heeft geëxisteerd en niet gematerialiseerd is. Ook de gronden
waarop de selectie van een element uit een paradigma plaatsvindt, zijn
niet steeds met zekerheid te formuleren, hoewel er in het algemeen wel
een plausibele verklaring te vinden is. 30 De tendenties die zich bij de vergelijking
van de verschillende stadia aandienen, zal ik pogen in te delen.
28 Cervenka: Cerve Tex t olo g ie ,pg p. 157-158: Der Ver leach der ganzen g Variantenreihe and die
da zaus sick erebende g Erkenntnis, wie den charakterisierenden Gliedern der Paradigmata g
allmahlich der Vorzu ggge
ebe n wu r de fuhrtr z uRekonstruktion
der selektierenden In-
struktio, n in der sich das individuelle Stilprinzip P p bei der Schaffung g der g ultien g Werk-
sion durchsetzt."
29 Om het vanuit de dichter te benaderen: "Je cherche un mot (dit le ppoète)
un mot qu ui
féminin,
de deux syllabes,
Y ,
contenant P ou F,
terminéar une muette, ,
et s Ynon Yme de brisure, ^ désa g ré gation
et pas savant, par rare.
Six S codt n i ion s -au m oins!" (geciteerd g in Hytier: Y La oéti que de Valéry, ^^ pp.
221. De
'oplossing' van dit pprobleem zou het woord "ru p ture" (in het g di gedicht `Les Gdes')
zijn. l Aan de selectie van dit woord liggen gg diverse semantische, fonische en lexicaal-
morfolo morfologische g motieven ten grondslag. g g Opvallend p is dat de conditie dat het woord moet
rijmen pop -ure niet genoemd g wordt.
3o Het t paradigma pa g kan op eenzelfde manier geïnterpreteerd g rP worden als een oningevulde
gplaats: een open p plek p waarvoor nog g geen g element ggevonden
evonenis dat aan alle condities con vol