Download deel 2 - Textualscholarship.nl

194
zich abstracte èn concrete kenmerken bergt. lippen - een concretum -
wordt bepaald door een `abstract adjectief' (samen vormen ze een beeld
voor de rozebladen). De (abstracte) noties `erotisch' en `op communicatie
gericht' worden in concreto in lippen gegeven. De overige woorden zijn
nieuw, de noties die ze bevatten echter niet altijd. De notie `erotisch'
evenals de door lippen ook wel opgeroepen notie `emotie' komen sterk
naar voren (trillende, vol van weeke kussen). In r. 10 en r. 11 valt de
`overdaad', de `heftigheid' op, die in trillende, vol, vloed, zwol aanwezig
is. De `communicatie'-notie komt heel expliciet in de laatste regel tot
uitdrukking. De hele beweging van de strofe is op een overdadige wijze
gericht op het spreken, op de 'communicatie'.
In de volgende fasen, in de tweede hoofdlezing, lezing 0, wordt deze
`overdaad' teruggenomen. Het spreken wordt minder expliciet:
9 en hun vergankelijke bladen werden
10 bezielde lippen, trillende en zwaar
noodigend
van een benaderen F
g
lI van eengeheim
van teederheid ,.
aanhankeli k
12
van L
tot
neiging gg
naderingg overdracht
tot spreken p tegen g derden
In plaats van een vloed die zwol - naar het `spreken' toe -krijgen we nu
een andere situatie. Uit de vele combinatie-mogelijkheden (zie hiervóór,
de bespreking op p. 125-127) blijkt dat tussen de lippen en het daadwerkelijke
spreken vele intermediairen worden geplaatst, zodat het spreken
zelf wordt afgezwakt en de gerichtheid (op het spreken) wordt beklemtoond,
met als implicatie dat er alleen een gerichtheid is en niet een
spreken; er is alleen een wil tot een daad, niet de daad zelve. Er is sprake
van een benaderen van een gebaar (dat staat voor of gericht is op de
handeling of deze voorbereidt maar niet de essentiële handeling zelf is).
Het gebaar wordt zelfs een keer geheim genoemd, waarmee het een vaag,
onduidelijk, voor weinigen verstaanbaar teken wordt. Er is sprake van een
neiging tot spreken of van een nadering tot spreken in de plaats van het
`spreken' zelf. Uit de verschillende formuleringen blijkt een grote indirectheid
en ambivalentie. Deze indirectheid kan echter nog sterker aanwezig
worden geacht dan ik hier boven parafraserend heb voorgesteld.
Men zou een lezing kunnen construeren die luidt: "de lippen zijn zwaar
van een benaderen van een gebaar" -waarbij de middellijkheid verdubbeld
wordt -, of: "de lippen zijn zwaar van (een) benaderen van een gebaar
tot nadering tot spreken" -waarbij tussen de lippen en het spreken
drie tussenstadia worden geplaatst: benaderen, gebaar en nadering. De
lippen spreken niet maar richten zich op spreken, proberen het spreken
te naderen, suggereren een spreken. De wijze waarop deze `inhoud'
wordt weergegeven is haast iconisch te noemen. De indirectheid van de
inhoud blijkt uit de indirecte, tussentrapse manier waarop de inhoud
wordt uitgedrukt. Daarbij blijft de notie `overdaad' of `hevigheid' ge-
l
ebaar
g