Download deel 2 - Textualscholarship.nl

185
3.5.2.3. A-III/B-1
De eerste regel is niet wezenlijk gewijzigd. De hoofdletter 0, alsmede
het aaneenschrijven van donkerroode, is een teken dat Leopold (meer)
ging letten op de eisen van de uiterlijke presentatie (een gedicht begint
met een hoofdletter; donkerroode hoort aaneengeschreven te worden). In
de volgende drie regels vinden twee syntaktische veranderingen plaats.
Aanvankelijk bevat B de volgende a- en 0-lezing:
a
aanlagen g aan de ruiker de o schat
van uwe borst, toevleiende, zoodat
a
aanlagen aan uw borst, de zoele schat
en waren teruggezonken, zoodat
borst wordt weer in de tweede regel geplaatst (in A-II stond het woord
ook in de tweede regel); schat is nu een bijstelling bij borst (de relatie
van schat en borst, kern -bepaling, is nu omgedraaid: de borst is weer
kern). ruiker verdwijnt - wel omdat de vergelijking van borst met ruiker,
waaraan een bundel rozen (ook weer een `ruiker') aanligt, verwarrend is.
Deze verandering is verduidelijkend, ook ten opzichte van A-III. schat
van uwe borst wordt gewijzigd in de zoele schat. Bij schat hoorde aanvankelijk
een aantal bepalingen die een niet-zinvol contrast vormden ten
aanzien van de `emotie'-noties die allerwege - ook in borst - aanwezig
waren. Na de verandering is de schat enkel nog zoel, hetgeen past bij de
noties `erotisch' (en `emotie') die borst draagt. In plaats van een tegenstellende
relatie tussen borst en rozen is er aldus een meer 'sympathiserende'.
Ook met het invoeren van zoel ontstaat er een soort van tautologisering,
doordat dezelfde betekeniskenmerken worden herhaald.
Er zijn twee paradigma's aanwezig. In de a-lezing: toevleiende etc.,
dat de notie `gerichtheid' als dominant heeft. Het onderscheid tussen de
leden bestaat vooral uit het verschil in semantisch subject: toegevoegd
vooronderstelt dat een persoon, bijvoorbeeld de u, de rozen heeft toegevoegd
- als bundel tot zich heeft genomen; toevleiende impliceert eenzelfde
situatie, maar toeneigende en toereikende zouden heel goed kunnen
slaan op de rozen als subject die `toeneigend', `toereikend' zijn; over
mogelijke redenen voor de eliminatie van toevleien heb ik op p.129
gesproken. toegevoegd, toereikende en toeneigende zijn óf neutraal (noch
negatief, noch positief) Of positief wegens de erin geactualiseerde `gerichtheid'
die wel moet berusten op `genegenheid' (dit geldt voornamelijk
voor toereikende en toeneigende).
In de 0-lezing treft men twee `hoofd'-lezingen aan:
lezing 1
g
en waren teruggezonken, zoodat
gg ^
lezing g 2
en zoeke ggaan in stroomingen, g ,
j oms poeld
F.
in stroomingen gebed
verloren
g g ,
zoodat