Download deel 2 - Textualscholarship.nl

181
3.5.2. `I': A-I, A-H, A-HI, B-I, C
(Synopsis r. 1-4, A-I r.(1)-(14), A-II r.(6)-(12), A-III r.(1)-(10), B-I
r. 1-4, C r. 1-4)
3.5.2.1. A-I/A-II
In A-I is er nog geen onderscheid in strofen, en ook geen onderscheid in
wat later strofe `I' en strofe `VI' zullen worden. Wel is uit de ontwerpnotitie
slot vooraf duidelijk dat Leopold een bepaalde structuur beoogde
waarin begin en einde op elkaar betrokken zijn. Voor de in A-I voorkomende
noties verwijs ik naar p. 127.
In A-II valt een deel van het complex van A-I uiteen in twee gedeelten:
het beeld van de rozen in hun `vermindering' wordt in twee strofen
verwerkt, de latere strofe `I' en de latere strofe 'VI', in de volgorde 'VI',
`I'. Er vindt `uitbreiding' plaats van elementen (produktie, generering)
en tevens `vorming' (de elementen worden in de `vorm' van een versregel
of strofe gegoten). Wat in A-I één complex was, wordt in A-II uiteengelegd
in twee groepen. Uit de ontwerpnotities slot vooraf en recapitulatie
blijkt de aanwezigheid van een zeer globaal semantisch schema, waarin
begin en eind (ten dele) identiek zijn: de `beginsituatie' en `eindsituatie'
moeten gelijke trekken vertonen.
De volgorde `I'-`VI' of `VI'-`I' staat in A-II nog niet vast. Omdat `VI'
het eerst is opgeschreven lijkt het alsof deze geïntendeerd is als beginstrofe.
Maar dit hoeft niet zo te zijn als men het volgende bedenkt: `VI'
ligt het dichtst bij de noties en de verwoording ervan in A-I, terwijl `I'
veel meer nieuwe elementen bevat. Het ligt voor de hand te veronderstellen
dat Leopold eerst datgene wat hij in A-I al gevonden had, heeft uitgewerkt
om pas daarna nieuwe elementen toe te voegen.
Enkel de eerste regel van `I' in A-II bevat elementen uit A-I: "O, als
de rozen, als de donker ronde", waarin de uitroep 0, de `vergelijking' of
het `moment' in als, en de rozen die rood zijn, overgenomen elementen
zijn. Echter, de verwoording van de elementen is heel anders, er is een
poëtische regel van gemaakt: - door het naar achter plaatsen van het
adjectief; - door donker roode in plaats van roode; door de herhaling van
als; - door de klankwerking, het ritme en de rangschikking.
Het totaal van deze `veranderingen' heeft een intensivering, een concretisering
tot gevolg: zo actualiseert donker roode als achtergeplaatst
adjectief extra de kleur. Er is een verschil tussen `de (donker)roode rozen'
en `de rozen, de donkerroode'. Door het adjectief te verplaatsen en door
als te herhalen, wordt een niet tastbare kwaliteit van de rozen, n.l. de
kleur (met bepaalde symbolische lading) in het middelpunt geplaatst.
De assonantie en de acconsonantie werkt versterkend:
0, als de rozen, als de donker roode oo d r oo d d r oo d
roode is qua klank haast identiek met rozen. Deze klankovereenkomst
loopt parallel met de kleurgelijkenis en past bij de overeenkomst in symboolwaarde
van beide woorden (zie hiervóór: 3.4).