Download deel 2 - Textualscholarship.nl

168
heb ik me moeten beperken tot het signaleren van enkele problemen die
men bij het aansnijden van dit onderwerp tegenkomt. De in de laatste
regels van 3.3.2. geponeerde opvatting omtrent het al dan niet symbolist
zijn van Leopold is niet alleen op weinig gegevens gefundeerd, maar
tevens geuit op grond van een vaag, te vaag, idee van wat een symbolist
is. De vraag of Leopolds poetica en poëzie als symbolistisch bestempeld
moet worden is daarom in feite (nog) niet te beantwoorden, althans niet
door mij. Ik kan me hierbij natuurlijk beroepen op de welhaast een toop
te noemen verzuchting dat de literatuur over het symbolisme onoverzienbaar
is. Mijn verwarring op dit gebied wordt niet zozeer -althans niet
alleen - veroorzaakt door de grote kwantiteit van de publikaties, alswel
door de ontstellende diversiteit in opvattingen en uitgangspunten. Geen
van de mij bekende voorstellen wat onder symbolisme in de poëzie verstaan
moet worden is naar mijn idee waterdicht. Het bereik van definiërende
omschrijvingen is of te ruim (zij gaan ook op voor nietsymbolisten)
of te nauw (duidelijke symbolisten vallen uit de boot). De
begrenzingen ten aanzien van andere `ismen' zijn doorgaans te onscherp.
En zo zijn er nog vele bezwaren te noemen.
Toch wil ik me niet al te gemakkelijk van de in de titel van deze paragraaf
gestelde vraag afmaken. Ik onderneem een poging Leopolds poetica
(in de eerste plaats) en ook enigszins zijn poëzie op symbolistische kenmerken
te onderzoeken. 74 Ik doe dit aan de hand van de ideeën die
SBtemann in een aantal artikelen heeft geopperd omtrent de `moderne
traditie' van de poëzie van de laatste eeuw. Ik ga vooral uit van zijn artikel
`Het symbolisme als een van de vier "grote" poetica's; een eerste
schets' . 75
Een belangrijk onderscheid dat men bij het toekennen van een predikaat
als `symbolist' moet maken is dat tussen de door de auteurs gehuldigde
opvattingen omtrent doel, aard, middelen en ontstaan van poëzie
en de kenmerkende eigenschappen van de door hen geproduceerde literaire
teksten zelf, hun idiolect en in samenhang daarmee het periodesysteem.
Siitemann, die dit onderscheid stipuleert, geeft aan dat er vier
poeticale complexen naast elkaar bestaan, die in principe weinig te
maken hebben met literair-historische periodes. De `poeticale complexen'
zijn te zien als diachrone pijlers, de literair-historische zijn dan de horizontale
vlakken die de pijlers doorsnijden. 76 Toch is dit onderscheid niet
geheel probleemloos. Poeticaal complex en literair tijdsysteem kunnen (en
74 Het volgende g betoog g bevat in ieder geval g twee forse manco's: de, of misschien bete beter, ,
mijn mijn comparatistische P verwarring g en het gegeven gg e dat de documenten uit Leopolds P nala
tenscha Pdie poeticale p informatie bevatten nog gniet toegankelijk g l zijn gemaakt. gemaakt
7S Naast as het in de d tekst genoemde g
oe de art artikel el (waarvan eengewijzigde versie . Sotemann.
`Poetics anderiods P in literary rY history; rY^ a first draft') noem ik: Dez.: "'Non-spectacular"
modernism: Martinus Nijhoff's P rY`P
poetry in its European context'. Dez.: 'Gerrit G t Kouwenaar
en de' P. Dez.: `Twee modernistische tradities in de Europese p Ppoëzie'.
76 Sotemann: 'Het symbolisme "grote" als een van de vier rote poetica's; een , eerste schets', ,
p.5-6. 5-6. Zie ook Hoofdstuk 1 noot 21.