Download deel 2 - Textualscholarship.nl

7
Ik ga ervan uit dat er altijd op z'n minst één algemeen literair
'systeem' aanwezig is waarbinnen literatuur wordt geproduceerd en gepercipieerd.
Elke individuele auteur bezit, neem ik aan, een persoonlijke
constellatie van componenten uit het algemeen literaire `systeem' en het
algemeen taalsysteem, die uiteraard beïnvloed is door `externe' factoren
(onder meer van sociale en psychologische aard). Deze constellatie is het
literaire idiolect. Dit wordt beheerst door allerlei conventies en is verantwoordelijk
voor de specifieke individuele eigenschappen die de teksten
van de auteur kenmerken. Zoals het verhelderend kan zijn om de regels
van een dialect of idiolect te vergelijken met de regels van de standaardtaal,
zo kan het inzichtgevend zijn om het literaire idiolect te beschrijven
tegen de achtergrond van het algemene taalsysteem en het (of een) algemeen
literair(e) `systeem'. In literaire idiolecten blijken veelal bepaalde
taalregels gemodificeerd te worden; ze bevatten bijzondere toepassingen
van taaltegels." Maar er zijn tevens literaire verschijnselen die niet beschreven
kunnen worden in termen van versterking of overschrijding van
taalregels. Met name op thematisch en symbolisch niveau treden er regelmatigheden
op die niet linguïstisch van aard zijn.2°
Hoe is het literaire idiolect en vooral dat van een dichter nader te karakteriseren?
De dichter houdt er een poetica op na die tot stand is gekomen
tegen de achtergrond van (een van) de grote `traditionele' poetica's.
21 Het idiolect kent twee componenten. De eerste bevat de eigenaardigheden
op het gebied van de thematiek, de visie op het bestaan, de
houden - als men eventuele sancties voor z'n rekening g wil nemen (hij l heeft geen g mane
ren! hij hijis een cultuurbarbaar!). Het is verwonderlijk dat Culler die in deel één van zijn zij
(met recht) betoogt g dat de structuralisten een scheve schaats rijd rijden l waar ze klakke-
loos linguïstische g modellen toepassen P op P het literair onderzoek, dit zèlf doet in deel twee.
19 Vgl. g Plett: TTextwissenschaft und n TTextanalyse, y p. p 12 7 -1
3 6 ^ en Leech: e A linguistic g gguide
to En ^ li p h oer ^ p. p 5-6, p. p 2 -33 p. P 42-53.
20 Vgl. g M os he uvel: Een en roosvenster, oo.rvenr er,pp. 16 16.
21 Vgl. g Sotemann: `Het ssymbolisme Y als een va vande v vier er "grote" g ppoetica's'. oetica s . Hij l neemt de
aanwezigheid g aan van ``vier 'grote' g Poetica's" die ^ ``niet op pelkaar [volgen g maar] naast
elkaar aanwezig g zijn l ". Deze kunnen worden voorgesteld g als "een soort verticale pijlers: pl
enerzijds ^ de romantische en symbolistische, y anderzijds ^ de classisistische en realistische"
p 5Het 5). Deze poetica's P zijn l te onderscheiden centrale
van deperiode-systemen: " punt unt
dus dat het hieraat g om diachrone verschijnselen/systemen, ^ y die dientengevolgeni niet
kunnen dienen alseriode-conce P Pten" (p. p 6 . Naast de diachrone pijlers, pl ^s de oer ppoetica's,
ca s
zijn er ``een aantal pl `horizontale vlakken' " die de verticale pijlers doorsnijden, lde d die e het et
`literair klimaat' bepalen. p ``Dit `klimaat' is dus in tegenstelling g g de oer poetica's p ca's .r yn
chr o on en het manifesteert t zich in de voorkeur eu voor bepaalde p stylistica, Y ^Y syntactische ver-
schi'nselen beeldvormen, versstructuren, soorten rt 'figuren' e n' (neurotici, decadenten decadenten)"
(p. . 'Poetics Een uitwerking g van ggeciteerd and stuk g geeft Sótemann er in ods `P ic pperiods
in
litera literaryhisto rY'
.