Download deel 2 - Textualscholarship.nl

159
Strofe VI heeft een tweevoudige functie binnen de gang van het gedicht:
ze is eindpunt van het proces dat in het gedicht beschreven wordt (vermindering
-tegenbeweging -vermindering) en tevens eindpunt van de
boodschap - of van het effect ervan - die tijdens het proces geproduceerd
wordt (opwaarts -neerwaarts -eindpunt van neerwaartse beweging).
Mede daardoor ontstaat er een spiegeling tussen de gang van het proces
in het gedicht en de beweging van het proces in de 'boodschap'. Het
proces dat het `spreken' begeleidt (`produceert' en uitleidt) is van eenzelfde
aard als datgene waarvan in het spreken gerept wordt. Of andersom
uitgedrukt: de inhoud van het spreken (en in feite niet alleen de inhoud
maar ook de `vorm', de gang) lijkt op, bevat elementen van, is gelijk te
stellen met (net zo sterk of zwak als men wil) het 'ontstaans'-proces, het
proces dat voor, tijdens en na het produceren plaatsgreep. Er is, zoals gezegd,
een dubbele verbinding met strofe VI:
1 rozen in vermindering/tegenbeweging: spreken
strofe I-V
ii inhoud en effect van het spreken: op-neer
p P
strofe IV-V
eindpunt p van tegenbeweging
uiteindelijke vermindering g
strofe VI
eindpunt neer
p
strofe VI
Hierdoor vloeien het gespiegelde en het spiegelende ten dele ineen,
waardoor een effect van een spiralende, cyclische, beweging ontstaat, een
steeds naar zichzelf terugverwijzen.
Tot een dergelijke `beweging' kan men slechts besluiten op grond van
de vierde en vijfde strofe in de B-III versie. In de B-I versie is dit onduidelijker:
de boodschapstrofen bevatten daar niet de inhoudelijke parallel
met de rest van het gedicht. Hier is eerder sprake van een interiorisering,
een steeds dieper naar binnen dringen, een steeds meer benaderen van
de essentie (de vijfde strofe omvat het op paradoxale wijze geformuleerde
wezen van het leven). Na strofe vijf dient men een soort pauze aan te
nemen. De zesde strofe kan dan gelezen worden als een hervatting van
het begin en als beeld voor wat in de `boodschap'-strofe werd medegedeeld
(de emotionele, innerlijke gekwetstheid). (Tevens zou men in de
zesde strofe een correctie kunnen zien op een eerdere visie op de rozen:
de rozen worden niet onder hun `vermindering'- èn `nieuw leven'aspecten
bezien, maar alleen nog onder het eerste; de `vermindering'
overweegt tenslotte.)
In beide gevallen, in versie B-I èn in de versie met B-III, wordt door
strofe VI verwezen naar de `boodschap'-strofen doordat in o.m. geboden
(r. 24) de communicatie-notie wordt geactualiseerd.