Download deel 2 - Textualscholarship.nl

143
mindering'-notie aan in gezonken, verschrompelend geloken, ter rust gegaan,
geloken. Hiervan blijven verschrompelend en geloken het meest
concreet binnen het toepassingsbereik van `bloemen' : de bloemen worden
schrompelig van het verwelken, ze sluiten zich (of: hun ogen) voor `hun
laatste rust' .
In tesaamgekropen zit dezelfde samen- of inelkaartrekkende beweging
als in `verschrompelen'.
In r. 23 wordt door bloedend, als alternatief voor purper, niet alleen
de notie `donkerrood' vastgehouden, maar door de combinatie met hart
de `vermindering' versterkt (als het centrum van het leven bloedt is de
dood nabij) terwijl ook de `emotie' toeneemt daar er nu duidelijk wordt
ingespeeld op de uitdrukking `met bloedend hart' (wat betekent, volgens
D 281, "gedwongen en met diepe smart").47
Als alternatief op bloed in holle hand geboden - waarin de notie
`communicatie' aanwezig is -verschijnt bloed van ... dooden. De regel is
op te vatten als een beeld in een beeld, zoals in A-II geopperd is, een
beeld voor de rode rozen (die zelf weer staan voor iets anders):
X is als de rozen...
de rozen zijn als bloed in holle hand geboden of
de rozen zijn als bloed van ... dooden
De rozen worden met bloed vergeleken op de punten van kleur, emotionele
waarde, essentiële levensfunctie. Dit bloed wordt gegeven zoals de
rozen iets hebben gegeven van hun emotioneel geladen levensessentie. In
de tweede lezing wordt het geven een zich opofferen, een sterven om aan
anderen iets te kunnen geven. Het beeld bloed van ... dooden is op twee
manieren op te vatten: de rozen zijn bloed, afkomstig van `dooden' , of:
de rozen zijn bloed afkomstig van doden die de rozen zelf ook zijn, de
doden zijn de rozen, die hun bloed gegeven hebben; de dooden wijst
ook terug naar de rozen zelf, een deel van het beeld wijst terug naar zijn
'tenor'.
De verschillende adjectieven, - in ieder geval acht alternatieven - beklemtonen
de `vermindering' (bezweken, neergezweken, omgekomen), of
ze geven de `tegenbeweging' aan (opgestane, herrezen, eventueel zalige),
of ze voegen nieuwe elementen toe: uit onverstane valt op te maken dat
de dooden (en dus de rozen) onbegrepen zijn gebleven, met andere
woorden, dat de communicatie is mislukt; opofferende brengt wel erg
sterke reminiscenties aan Christus' kruisdood met zich mee: de doden
hebben zich opgeofferd (zijn gestorven) voor het heil van anderen (om
aan anderen iets te kunnen meedelen in dit geval); zalige bevat religieuze
noties: de doden zijn een soort heiligen, die gewijd zijn, een metafysische
waarde hebben.
De alternatieven op geronnen zijn alle opgeroepen door het alternatief
voor de tweede vershelft. Met geschonken verschijnt de `communicatie'-
47 Cursivering g van mij. l - Een overweging gg voor bloedend is ook wel geweest g de acconso-
nantie met bundel: bundel bloedend.