Download deel 2 - Textualscholarship.nl

142
twijfelen of omgebogen bij deze regel hoort. Welke notie eruit zou kunnen
meespelen weet ik niet. en heilig achten dat is in margine geschreven
en levert geen complete lezing op. In ieder geval geeft het wel toepasbare
noties: `heilig achten' is een gewijd, metafysisch letten op iets of
een op gewijde, metafysische wijze hoogschatten van iets. Een groot verschil
tussen beden, biddenclief en en heilig achten is er niet. Dezelfde
religieus-metafysische noties vinden we in de eveneens in margine neergeschreven
woorden heiliging en beden.
De woorden die bij r.(20) geplaatst zijn, omspelen alle negatieve noties
`tekort' en/of `leed': gemis (`tekort'), dering (een afleiding van Leopold
van `deren' dat `schade doen' of `leed doen' betekent) en derving
(= gemis), ontberen (_ `missen', `tekort hebben' ), armoe (_ `tekort
hebben', met de implicatie van `leed'). Al deze woorden bevinden zich
in hetzelfde woordveld als schade en ontrief. Het `tekort' in de laatste
regels, of de gift, het doen blijken van het tekort, moet natuurlijk in
verband gebracht worden met het wenschen en `bidden' (uit r.(17) en uit
de voorgaande strofe), die beide innerlijk werden omgedragen en die
beide eveneens een notie van `tekort' bevatten.
Het is mijns inziens verantwoord te stellen dat in deze strofe het bijzondere
karakter van de inhoud van het spreken blijkt uit de metafysische
noties, uit het feit dat het om innerlijke, emotionele zaken gaat die
tot de essentialia des levens behoren en uit de paradoxale menging van
positieve en negatieve waarderingen. (Er spreekt uit de woorden van deze
strofe te zamen een vervoerde ambivalentie die ook de rest van het gedicht
beheerst).
3.2.6.6. B-I zesde strofe (r. 21-24)
Hier grijpt B-I terug op A-II. Daar was alleen de tweede stroferegel nog
incompleet. De syntaktische structuur van de in de strofe vervatte taalelementen
is niet zonder meer duidelijk. Maar zoals al gezegd is in de
bespreking van A-II (zie p. 105), is de hele strofe een vergelijking; iets
dat niet in deze strofe genoemd is, wordt vergeleken met de rozen, genoemd
in de eerste regel. De rest van de strofe bestaat uit bepalingen
(bijstellingen, predikatieve toevoegingen) bij de rozen:
1 verschrompelend etc. geloken
2 moe en zwart
3 een bundel kneuzingen
4 een purper (of bloedend) hart
5 geronnen etc. bloed in holle hand geboden of:
geronnen bloed van opgestane etc. dooden
Ik bespreek de strofe hier niet nogmaals uitgebreid. Men zij verwezen
naar het commentaar bij A-II, waarin de verschillende belangrijke noties
ter sprake komen, zoals `vermindering', `innerlijk gevoel' , `ten dele gekwetst'
, `geschaad zonder dat het te zien is' , 'communicatie'.
De aanvullingen en alternatieven die in B-I worden aangebracht, leveren
geen wezenlijke nieuwe betekenissen op. In r. 22 treft men de `ver-