Download deel 2 - Textualscholarship.nl

139
van toedrang , beden
of
vanlotselin e gift
p ^g 4
biddenslief
veredelend
die werden omgedragen
van wat geheimste schade en dierste ontrief was der dagen
biddenslief en veredelend hangen af van toedrang of van aller beden. die
werden omgedragen is bepaling bij aller beden. van wat t/m ontrief is
bepaling bij plotselinge gift. De structuur van deze laatste bepaling is als
volgt te parafraseren: `gift bestaande uit of afkomstig van wat de geheimste
weelde en het dierste ontrief was van de dagen'.
Het is niet gemakkelijk om uit te maken hoe deze strofe syntaktisch
aansluit bij de vorige, daar de a-fase van de vorige strofe bijna alleen incomplete
lezingen geeft. De eerste mogelijkheid is dat de beide door van
ingeleide woordgroepen afhangen van toedracht (vgl. B-I Transcriptie
r. (7)): de rozen spreken over een X en `over een aanbiddelijke toedracht
die bestaat uit toedrang etc. en over een toedracht die gevormd wordt
door een plotselinge gift etc'. Het resultaat van deze combinatiepoging is
echter moeilijk interpreteerbaar. In de laatste fase, de c-fase, is de syntaktische
opbouw van de strofe nagenoeg ongewijzigd gebleven. Dat kan betekenen
dat de strofe ook betrekking kan hebben op de volgende fase
(de b-fase) van de vorige strofe (zie p. 135). Mogelijke verbindingen zijn
dan:
- afhankelijk van spreken uit de derde strofe, parallel met (spreken) van
overbrengen (`(spreken) van toedrang', `(spreken) van plotselinge gift').
- parallel met van wat meegegeven, afhankelijk van overbrengen, (`overbrengen
van wat meegegeven', `overbrengen van toedrang', `overbrengen
van plotselinge gift' ).
- parallel met van een vertoonend zijn (`van toedrang zijn' , `van plotselinge
gift zijn') - een moeizame constructie.
afhankelijk van vertoonend (`vertoonend van toedrang' , `vertoonend
van plotselinge gift') (?)
Het becommentariëren van deze mogelijkheden zou verscheidene bladzijden
vragen. Liever probeer ik een grootste gemene deler uit de verschillende
analyses te destilleren. Het lijkt me zeer aannemelijk dat in deze
strofe, evenals in de vierde strofe, de inhoud van het spreken centraal
staat - hoe men de syntaktische band van de vijfde strofe met het voorgaande
ook legt. Van deze veronderstelling uitgaande zal ik de betekenissen
van de strofe zelf eerst nader beschouwen, zonder te specificeren op
welk taalelement precies de strofe zich syntaktisch oriënteert.
Het `spreken' of de `inhoud van het spreken' rept van toedrang aller
beden, waarin aller beden semantisch subject is van het genominaliseerd
`toedringen': `alle beden dringen toe' ; de rozen spreken dus van alle beden
die `dringend naderen' of er is een gedrang van beden die naderen.
toedrang bevat de `richting'-notie (naar de derden toe waarschijnlijk). be