Download deel 2 - Textualscholarship.nl

134
3.2.6.4. B-I vierde strofe (Synopsis r. 13-14, Transcriptie B-I r. (1)-(8))
B-I bevat slechts een schetsmatig stadium van de vierde strofe. Er bestaat
geen ontwerp van in A. In B-III wordt dit schetsmatig geheel van B-I
uitgewerkt tot een (bijna) complete strofe. Ik baseer me bij het bespreken
van B-I op de Transcriptie.
De eerste fase van de vierde strofe uit B-I luidt:
Over
en een aanbiddelijke toedracht
Hierin is toedracht, of beter dracht, door Leopold onderstreept, waarschijnlijk
om aan te geven dat acht of racht rijmklank moet worden. In
het handschrift zijn de woorden op zo'n wijze over het papier verdeeld
dat 'het mogelijk is er de contouren van een strofe in te ontdekken:
i Over
ii [blanco]
iii en een aanbiddelijke toedracht
iv [blanco]
Over sluit aan bij de vorige strofe, n.l. bij spreken. In de vierde strofe
zal meegedeeld worden waarover de bladen (lippen, rozen) spreken tegen
de derden. Iets van de inhoud van het spreken zouden we kunnen zien
in "en een aanbiddelijke [o] toedracht". Deze `inhoud' is, zeker nu de
context van de strofe grotendeels afwezig is, moeilijk te interpreteren.
toedracht betekent volgens D slechts "wijze waarop iets voorvalt of gebeurt
(gebeurd is)" (D 2057). De rozen, de bladen of lippen zouden
spreken over een gebeurtenis of beter over de wijze waarop een gebeurtenis
is geschied en die wordt aanbiddelijk genoemd - ook hier valt de `indirecte'
wijze van formuleren op - aanbiddelijk kent aan de toedracht
`metafysische', `emotionele' en `erotische' noties toe. Voorzichtig laat
zich stellen dat toedracht betrekking heeft op het proces dat in de vorige
strofe is beschreven - of althans op de aanleiding of de oorzaak die tot
het proces de stoot gaf - zodat de boodschap, de inhoud van het spreken,
(gedeeltelijk) naar zichzelf verwijst.
Er is een andere, mijns inziens aannemelijkere mogelijkheid om toedracht
te analyseren, n.l. als een afleiding van het werkwoord `toedragen'
in de betekenis van `ergens heen dragen' of 'aandragen'. In dat geval
vormt `het aandragen' - de communicatie, of het effect van de communicatie
- de inhoud van wat wordt medegedeeld door de rozen, bladen
of lippen. Aan de communicatie worden dan ook de noties van aanbiddelijk,
hierboven opgesomd, toegekend.
De in de tweede fase van B-I opgeschreven woorden kunnen minder
goed in een strofestructuur worden ingepast:
van overbrengen van wat meegegeven
[ Over ] dringen
aan onvoldaan
[ en een aanbiddelijke toedracht]
en dan van een vertoonend zijn voortaan