Download deel 2 - Textualscholarship.nl

133
A-IV (zie hiervóór, p. 126) aan de orde geweest. Als alternatief voor deze
plaats verschijnt eerst en hun stil gebaar. stil kan in één betekenis41 synoniem
zijn met geheim. Andere noties van stil die hier toepasbaar zijn:
`zonder of met zeer weinig beweging' (hierdoor wordt de subtiliteit van
het gebaar aangegeven) en `met geen of weinig geluid gepaard' , waarbij
de volgende door D 1936-1937 genoemde zinsnede te pas gebracht kan
worden: "(van gevoelens en gedachten) niet in woorden geuit"; aldus is
stil gebaar paradoxaal ten opzichte van spreken tegen derden en heeft stil
gebaar zelf trekken van een oxymoron: een uiting die of een gebaar dat
op zo'n wijze gegeven wordt dat het niet of nauwelijks merkbaar is, met
zijn eigen aard in strijd is. Op deze manier bezien kan van een stil gebaar
(en ook van een geheim gebaar) een lijn getrokken worden naar ijler
in de vorige strofe (ijl en stil hebben beide een notie `ternauwernood'
gemeen: `ternauwernood lucht bevattend' , respectievelijk `ternauwernood
met geluid, beweging etc. gepaard gaand' ).
Met stil ontstaat een tekort van één syllabe, een reden waarom verdere
varianten voor deze plaats verschijnen: bedoeld en beproefd een bedoeld
gebaar betekent een gebaar dat niet daadwerkelijk gegeven wordt maar
enkel geïntendeerd is of wellicht: `een slechts aangeduid, gesuggereerd
gebaar', `een zweem van een gebaar' (ook van deze woordgroep in deze
interpretatie valt via de notie `ternauwernood' een lijn te trekken naar
ijler). van een bedoeld gebaar tot nadering is te omschrijven met: `uit de
rozen, of de lippen, valt iets te merken van een gebaar om naderbij te
komen' of `er valt iets te merken van een suggestie naderbij te komen'.
Een andere parafrase: `de rozen, de lippen, geven een gebaar dat bedoeld
is om een teken te zijn (voor anderen) om naderbij te komen' (bedoeld
is dan proleptisch gebruikt: een bedoeld gebaar tot = een gebaar
bedoeld tot). In de laatste gevallen worden door bedoeld (`iets willen
meedelen') de communicatieve noties die gebaar (een teken immers) al
bevat, versterkt. een beproefd gebaar moet wel opgevat worden als `een
"geprobeerd" gebaar' , `een poging tot een gebaar' (deze proleptische
interpretatie ligt niet ver van een bedoeld gebaar: in beide gevallen is er
niet sprake van een gerealiseerd gebaar maar van een `benaderen' daarvan).
Een aantal in margine neergeschreven woorden zijn nog onbesproken
gebleven: in r. 11 wilde en in r. 12 dat wilde; zij geven mogelijk de
`geneigdheid' van de bladen of lippen tot communicatie aan. openbaar
in r. 11 -waarschijnlijk mede op grond van (rijm)klankovereenkomst met
zwaar (en gebaar) ontstaan - bevat ook een `communicatieve' notie (`iets
openbaar maken' = `iets mededelen') en heeft wellicht bijbelse en daarmee
`religieus-metafysische' connotaties via een allusie op het boek der
Openbaring. Het woord is naderhand niet gebruikt; misschien omdat het
een te directe, te duidelijke communicatie betekende terwijl de andere
communicatie-noties tot dusver zich meer bevonden in de sfeer van
`suggereren'.
41 Vl. g D 11937 s.v. "'" stil bet. S.
"zijn l hoedanigheidniet openbarend, o penbare
nd
verborgen,
geheim" .