Downloaden - Inagro

Wortelen
Wortelen behoren tot de familie van de schermbloemigen. Er bestaan meerdere soorten. Het Nantaise type
wordt het meest geteeld. Andere courante types zijn het Amsterdam type (b.v. voor wortelen-erwten
mengeling), Flakkees (verwerking in blokjes voor macedoine) en Parijse wortel (gehele wortel voor
conserven).
De wortel bestaat bovendien in meerdere kleuren (oranje, wit, geel, dieprood, paars) en kan verhandeld
worden met of zonder loof. Primeurwortelen worden veelal gebusseld.
Wortelen zijn qua klimaat niet veeleisend, maar verdragen geen strenge vorst.
Plaats in de vruchtwisseling
Een vruchtwisseling van minstens 1 op 6 is vereist om te vermijden dat de wortelkwaliteit afneemt (glad uitzicht van het oppervlak) en
om te voorkomen dat ziekten of plagen toenemen (aaltjes, wortelvlieg, wortelziekten).
Percelen met stenen zijn te vermijden omdat de wortels niet recht naar beneden groeien, dit een onregelmatige standdichtheid
veroorzaakt en oogstproblemen geeft. Zware kleigronden zijn eveneens te vermijden omwille van het risico op rotte wortelen bij
overvloedige regenval en de kans op slechte rooiomstandigheden in het najaar. Goed afgewaterde (zand)leemgronden geven de beste
opbrengst, kwaliteit en bewaarbaarheid. Zandgronden zijn ideaal voor vroege teelten, maar af te raden voor het telen van
bewaarwortelen.
Zaaibedbereiding
De zaaibedbereiding moet zeer zorgvuldig gebeuren en
verschilt naargelang de teeltmethode. In Frankrijk, evenals
op kleinere bedrijven, wordt vaak op bedden geteeld. In
Vlaanderen is ruggenteelt gangbaar.
Ploegen verbetert de bodemstructuur en zorgt algemeen
voor voldoende losse grond. Diepwoelen kan gunstig zijn
als er een gecompacteerde zone is die de wortelvorming
verhindert. Het zaaibed moet voldoende diep, homogeen
en fijn worden gelegd om een ongestoorde wortelgroei te
verzekeren. Het zaaibed moet tegelijk goed aangedrukt zijn
om groene koppen te vermijden.
In het voorjaar moeten de ruggen getrokken of de bedden
gereden worden vanaf het moment dat de
omstandigheden gunstig zijn en bij voorkeur één maand
voor de zaai. Deze periode garandeert dat de capillariteit
zich terug kan herstellen in de rug en laat toe om een vals
zaaibed aan te leggen. De afstand tussen de ruggen
varieert van 50 tot 75 cm en hangt af van het materiaal
dat beschikbaar is op het landbouwbedrijf of bij de
loonwerker. In geval van beddenteelt is de spoorbreedte
van de tractor bepalend.
Zaai
Gezien de diverse afzetkanalen kan men het hele jaar
door wortelen telen (onder beschutting in de winter). Het
merendeel van het biologisch areaal wordt evenwel in het
late voorjaar gezaaid. Dit is iets later dan de gangbare
teelt om de wortelvlieg te vermijden en om een vals
zaaibed te kunnen aanleggen.
De zaaidiepte bedraagt zo'n 0,7 à 1 cm in slempgevoelige
grond, 1 à 1,3 cm in lichte grond of niet slempgevoelige
grond voor niet omhulde zaden en 1,2 à 1,5 cm voor
omhulde zaden. Men moet vooral niet dieper zaaien
omdat dan het gevaar bestaat dat de opkomst slecht is of
het kiemplantje in het begin zwakker groeit. Voor een
goede kieming is het belangrijk dat het zaaibed los en
voldoende vochtig is. Droge kiemomstandigheden
resulteren in tweewassigheid en een heterogene sortering.
De optimale zaaidichtheid voor primeurwortelen ligt
tussen de 1 en 1,2 miljoen zaden/ha, voor
bewaarwortelen tussen de 1,2 (vroege oogst) en 1,8 (late
oogst) miljoen zaden/ha gerekend met een
opkomstpercentage van 65 à 80 %. Dichtere zaai kan
aanleiding geven tot een hogere ziektedruk.
Auteurs : M. Legrand (FREDON), G. Roy
(FREDON), L. Delanote (PCBT), A. Delebecq
(GABNOR), C. Dereycke (CARAH), I.
Vuylsteke (PCBT), F. Temmerman (PCBT)
Om een goede, rechte wortelvorming te bekomen, moet men
voorvruchten vermijden die negatief zijn voor de bodemstructuur.
Daarenboven lijken bepaalde teelten bijkomende parasitaire problemen
te geven:
- granen, meerbepaald tarwe: cavity spot
- kruisbloemigen, meerbepaald koolzaad, en bonen: sclerotinia
- grasland: overmaat aan stikstof, bodeminsecten
Ook andere schermbloemigen (selder, venkel, …) als voorteelt worden
afgeraden.
Bemesting
Een te hoog organisch stofgehalte en in het bijzonder onverteerd
organisch materiaal leidt tot fytosanitaire problemen. Het wordt daarom
sterk afgeraden enige organische bemesting toe te dienen kort voor de
teelt.
Wortelen hebben een heel lage stikstofbehoefte en vragen daarom ook
geen organische bemesting. Enkel de vroege voorjaarszaai kan
behoefte hebben aan snel mineraliserende stikstof zoals van guano of
bloedmeel om de teelt goed te laten starten. De behoefte aan andere
mineralen is als volgt:
- P2O5: 80 à 150 eenheden/ha (meeste Vlaamse bodems hebben
voldoende voorraad)
- K2O: 200 à 350 eenheden /ha Haspargit® of Patentkali®
- MgO: 10 à 20 eenheden /ha
Het is aangeraden te bemesten
na analyse van de bodemvoorraad.
Onkruidbestrijding
De onkruidbestrijding bij wortelen is een heel belangrijk aandachtspunt
omwille van de trage jeugdgroei. Daarom moet men er in de eerste
plaats voor zorgen dat de wortelen in de vruchtwisseling komen na een
gewas dat een propere bodem nalaat.
Een of meerdere keren een vals zaaibed aanleggen (in functie van de
zaaidatum) is een tweede vereiste. Het vals zaaibed wordt bewerkt met
een brander, een wiedeg of een verkruimelrol als de
weersomstandigheden dit toelaten. Deze laatste techniek zorgt
bovendien voor een beter kiembed.
Voor de opkomst van de wortelen kan nog worden gebrand. Na de
opkomst is het van belang om zeer nauwkeurig te schoffelen op de
ruggen of langs de gewasrijen van zodra de rijen zichtbaar zijn.
Meerdere bewerkingen zijn nodig. Eén of meerdere manuele passages
(van 150 tot 300 uren per hectare) blijven noodzakelijk. Het wieden
moet bij voorkeur buiten de vluchtperioden van de wortelvlieg worden
uitgevoerd (deze vinden vooral 's avonds plaats 6 à 1 uur voor de
zonsondergang). Het maaien van de top van het gewas (de bovenste 10
cm) laat in geval van nood toe om de ontwikkeling van de
onkruidpopulatie stil te leggen in de laatste fase van de wortelgroei.