uitgave 357 februari maart - Palet

PAGINA
48
6
10
6 Een kunsthistoricus kan zich het volgende
afvragen: waarom uitleg geven over datgene
wat een kunstenaar reeds op eigen
wijze expressief heeft gemaakt? Boudewijn
Wolthuis kan en wil geen uitleg geven over
het geschilderde theater van zijn leven en
dat wat daarachter schuilt.
10 Frans de Kok draagt het ambacht hoog in
het vaandel. We zien ook dat hij graag
vrouwen schildert. Vrouwen die in zichzelf
gekeerd zijn. Alles is op losse impressionistische
manier geschilderd.
14 Voor het tv-programma ‘sterren op het
doek’ schilderde Emile van Dalen Linda de
Mol, welke door haar als meest favoriete
werd uitgekozen.
14
18 Ton van Steenbergen maakt graag mooie
dingen en is gevoelig voor sfeer. Zijn inspiratie
put hij uit de dingen om zich heen.
Daarom schildert hij niet zo snel abstract,
want dat brengt je niet in andere sferen.
22 Aan de compositie waaraan Roman Reisin-
ger momenteel werkt, gebruikt hij als drager
van de voorwerpen geen tafel maar
een bijzonder aardige tegelvloer. Daardoor
komt het perspectief hoger te liggen dan
doorgaans.
26 Mensen met hun hartstochten spreken tot
de verbeelding van Liesbeth van Keulen en
dat wil ze laten zien in haar portretten. In
september 2011 realiseerde zij haar droom-
wens: een portretschool in Amsterdam.
Inhoud
4 palet 357 I februari/maart 2012
26 56
36
30 Kunstschilders en beeldhouwers kunnen in
een paar woorden aan leken uitleggen wat
ze doen. Ze worden meteen begrepen.
Maar voor een kunstenaar zoals Annita
Smit die objecten maakt van vouwkunst, is
dat een stuk lastiger.
34 Eric Winder is een opmerkelijke figuur in
Bergen ( Noord-Holland). Hij neemt vaak
Bergen als decor voor zijn schilderkunstige
verkenningen. Veel Bergenaren kennen
hem en zijn (schilders)lot lijkt met het dorp
verbonden.
36 Nugzar Kakhiani werd geboren in Georgië
en studeerde in Sint Petersburg. Hij begon
als beeldhouwer, en maakte metalen beelden,
enkele daarvan behoren tot de collectie
van de Hermitage.
44 Corrie Goldhoorn groeide op in een creatief
gezin. Vader Berend schilderde in zijn vrije
tijd en was van beroep ‘chef pastiche’. Hij
kon met chocolade wonderen verrichten
en maakte beelden van ijs en boter. Vader
Berend had dus zeker artistieke kwaliteiten.
48 Sinds 2009 werkt Stichting XXL ART aan
een uniek project in Nederland: vanaf een
boot legt een groep Europese kunstenaars
de kustlijn van Nederland vast in olieverf.
Over tien jaar ziet Nederland er vanaf zee
totaal anders uit. Schilders leggen deze
verandering vast.
56 Twaalf winnaars in de traditionele Schilder-
70
competitie van Palet. De jury was vol lof
over de inzendingen. De prijswinnaars
plaatsen wij in het – publicitaire – licht.
64 Schilderen is voor Catherine Gathier eigenlijk
altijd heel fijn om te doen. Zij werkt met
diverse media en heeft verschillende onderwerpen
die ze boeiend vind om te ‘verbeelden’.
Bloemen zijn altijd inspirerend,
landschap is heerlijk, maar ook het schilderen
van stilleven heeft zo zijn geheel eigen
charme.
70 Het voordeel van abstract of non-figuratief
schilderen is dat u eindeloos kunt experimenteren
met verf en gereedschap en
daardoor technisch gezien alle vrijheid hebt
aldus Rolina van Vliet.
74 Is het u ook wel eens opgevallen? Voorschetsen
van vele grote kunstenaars hebben
vaak meer zeggingskracht dan hun
uitgewerkte schilderijen. Hoe zou dit
komen?
78 Ooit was Harry Penninkhof beheerder van
de grootste kunstboerderij van Europa,
maar nu is hij eigenaar van de kleinste
kunstgalerie van Nederland. wie schuilt er
achter deze maker van abstracte kunst in
felle kleuren?
86 In het Museum van Kees van de Wetering
(gewoon op zolder) staat een hele dikke
map met figuurschetsen. Dezevormde
steeds weer een hele uitdaging.
86
uitgave
357
februari
maart
Palet
Magazine voor kunstschilders, tekenaars en kunstliefhebbers
Frans de Kok
Balletdanseressen
BOUDEWIJN WOLTHUIS
EEN GEDREVEN VERTELLER
STERREN OP HET DOEK
EMILE VAN DALEN, ONGEBONDEN VRIJE GEEST
HOLLANDSE KU(N)STEN
DE HOLLANDSE KUSTLIJJN VASTGELEGD
MEESTERLIJKE STILLEVENS
STILLEVENS VAN ROMAN REISINGER
JAARGANG 68
NR 357
FEBRUARI/MAART 2012
ADVIESPRIJS
€ 6,75
palet 357 I februari/maart 2012 5
BP

Frans de Kok in zijn atelier
10
palet 357 I februari/maart 2012
Tekst Gustav de Ridder Beeld Frans de Kok
Frans
de Kok
ZIJ LIJKT IN ZICHZELF GEKEERD TERWIJL ZE HAAR SPITZEN STRIKT. HET
LIJKT ALSOF ER EEN SPOTLIGHT OP HAAR STAAT. HET WIT VAN DE BAL-
LET ‘OUTFIT’ STRAALT TEGEN DE DONKERE ACHTERGROND. ALLES IS
OP TAMELIJK LOSSE IMPRESSIONISTISCHE MANIER GESCHILDERD.
We denken aan Isaac Israëls (1865-1934, een
bekende Nederlandse impressionistische schilder).
Israëls blijkt ook een voorbeeld te zijn voor
Frans de Kok (Tilburg, 1943), die dit doek schilderde.
De Kok draagt het ambacht hoog in het
vaandel. We zien ook dat hij graag vrouwen
schildert. Vrouwen die, zoals gesteld, in zichzelf
gekeerd zijn. De kwaststreken zijn teder bij de
huid en borstelig bij het haar of de achtergrond.
De schilderijen zijn solide opgebouwd.
Baarle-Nassau
Frans de Kok woont in Baarle- Nassau, de
meest zuidelijk punt van Noord-Brabant, dicht
bij de Belgische grens. Even buiten het centrum
op een landgoed van 6 hectaren dat is
omsloten door een dichte bebossing. Je hoort
alleen de vogeltjes. Tegenover de woning ligt
zijn atelier dat vroeger dienst deed als paardenstal.
Frans de Kok tekent al zolang hij zich
kan herinneren. Hij ging heel snel naar de
Kunstacademie waar hij onder meer les kreeg
van bekende kunstenaars als Nico Molenkamp,
Ru van Rossem en Joop Liesker. “Daar
heb ik nog een klassieke opleiding gevolgd”,
zegt hij met enige trots.
Fotograaf
Na de afronding van de studie was zijn vader
echter van mening dat Frans maar een echt
beroep moest kiezen. Hij is toen fotograaf geworden
en werd al snel eigen baas. Hij had
dertig jaar lang een eigen fotozaak in Hilvaren-
beek. Toch is hij altijd blijven schilderen. “Ik
kreeg toen privéles van Fons de Kok, een oud
docent van de Kunstacademie en een verre
bloedverwant.” Twintig jaar geleden ontmoette
hij zijn huidige vrouw. “En laat zij nu een fotozaak
hebben. Ze zei tegen mij: ga jij maar lekker
schilderen, want één fotozaak is genoeg.
Toen heb ik alles verkocht. Klaar.”
Ballerina 120x140 cm
olieverf op doek
palet 357 I februari/maart 2012 11

12
palet 357 I februari/maart 2012
Balletdanseressen 120x140 cm olieverf op doek
palet 357 I februari/maart 2012 13

‘Eigenwijs als
ik ben, zie ik
altijd wel iets
wat ik anders
wil zien’
14
Anna
olieverf 20x16 cm
palet 357 I februari/maart 2012
Tekst Jara Rossen Beeld Emile van Dalen
Een vrije geest
ongebonden
GEÏNSPIREERD DOOR DE VEELZIJDIGHEID VAN HET MENSELIJK GE-
ZICHT MAAKT EMILE POTLOODTEKENINGEN VAN PORTRETTEN. EEN
INTENSIEVE PERIODE, WAARIN HIJ VOORAL DE OUDE KLASSIEKE
SCHILDERTECHNIEKEN UIT DE 17E EEUW BESTUDEERDE, ZORGDE
VOOR DE TRADITIONELE BASIS IN ZIJN HUIDIGE WERK. VOOR HET TV-
PROGRAMMA ‘STERREN OP HET DOEK’ SCHILDERDE HIJ LINDA DE
MOL, WELKE DOOR HAAR ALS MEEST FAVORIETE WERD UITGEKOZEN
Emile (1971) groeide op in een situatie
waarin weinig ruimte bestond voor individualiteit.
Na de kostschool en vele
verhuizingen ontdekte hij dat hij zich
het meeste thuis voelde bij zijn eigen
creatieve geest. Door potloodtekeningen
van portretten te maken ontdekte
hij zijn artistieke talent. Zo ontstond de
wens en motivatie om zich hierin verder
te ontwikkelen.
Figuratieve schilderen
Hij experimenteerde met diverse
soorten technieken in het figuratieve
schilderen en werkte vooral met de
thema’s naakt en portret. Hoewel zijn
thema’s veelal het zelfde blijven schildert
Emile vanuit de emotie van dat
moment. Dat beïnvloedt zijn penseelstreek
en het karakter van het schilderstuk.
Emile: “Schilderen gaat over
emotie en vrijheid. Emoties verande-
George Clooney, olieverf 60x40 cm
ren. Mijn werk dus ook.”
Men zegt vaak dat Emile zijn talent gewoon
meekreeg maar, zoals hij zelf zegt,” is niets
komen aanwaaien.” Als autodidact moest hij er
keihard voor werken. In een tijdsbestek van
tien jaar las hij alle boeken over schildertechnieken.
Het rijksmuseum bezoeken werd een patroon
en dan maar schilderen, experimenteren
en nog meer schilderen. Uit alle voorhanden
zijnde methodes ontwikkelde hij een eigen
compacte schilderstechniek waarin het ambachtelijke
nog is terug te zien.
Artistieke aspecten
“Het zijn efficiënte manieren van werken waardoor
artistieke aspecten meer ruimte krijgen. Ik
bouw mijn schilderingen op in verschillende
weloverwogen lagen. Met glaceren (schilderen
met transparante kleuren) bereik je meer
diepte en daarin zoek ik het. Daarnaast werk ik
vaak met meer ‘pasteuzere’ verf in de lichte
delen naarmate het gevoel dat ik bij een werk
heb. Die vrijheid heb ik nodig.
Meestal werk ik in een vaste volgorde: Eerst
een monochrome onderschildering, zonder
kleur dus. Dan rustig compositie en tonaliteit
bepalen: kleur is secundair in een schilderij
waarin het om licht en gelijkenis gaat. Kortom:
een gedegen onderschildering bepaalt voor 90
procent het schilderij. Daarna kleuren aanbrengen
en afwerken. Dit alles klinkt simpel maar
over iedere stap kan ik een heel boek schrijven.
Mijn advies is dan ook: Houd het zo eenvoudig
mogelijk.”
Straatartiest
Tijdens zijn reizen door Mexico en Spanje heeft
hij ervaren wat vrijheid betekent voor zijn creatieve
vermogen. Zijn ervaring als straatartiest
ziet hij als een zegen. Dit gevoel van vrijheid is
voor Emile de poort naar zijn artistieke wezen,
en dus essentieel. Dat geldt ook voor het
maken van opdrachten. De voorwaarden die
hij dan ook stelt aan zijn opdrachtgevers zijn
Jara met doek
olieverf 150x100 cm
palet 357 I februari/maart 2012 15

16
Jara
olieverf 30x24 cm
Linda de Mol
olieverf 100 x70 cm
palet 357 I februari/maart 2012
naar maar z’n werk doen’
principe. De vrije hand dus...
Pas dan haalt hij het maximale
uit zijn werk.
“Ik wil bijvoorbeeld nooit gewoon
een foto naschilderen.
Dat lukt me ook niet. Ergens
haak ik dan af. Het artistieke
blijft de voeding voor techniek.
Een foto kan echter wel
als basis dienen, indien hij duidelijk
en goed belicht is. Maar
eigenwijs als ik ben, zie ik altijd
wel iets wat ik anders wil zien.
Dat pas ik dan toe. Accenten
komen anders te liggen en zo
ontstaat een schilderij en
geen geschilderde kopie. Opdrachtgevers
doen een beroep
op mijn meest delicate
kant en moeten dan vertrouwen
op mijn onderbuikgevoel.
Iets dat ik alleen maar kan
laten zien door het te schilderen.”
Sterren op het doek
Het programma “Sterren op
het Doek” benaderde Emile in
augustus 2011 om deel te
nemen. In dit programma interviewt
Hanneke Groenteman
steevast een bekende
Nederlander. Intussen wordt
een portret van hem of haar
gemaakt door drie kunstenaars.
De hoofdpersoon mag
uiteindelijk één van de kunstwerken
uitkiezen en mee naar
huis nemen. De overige schilderijen
worden na iedere aflevering
geveild voor het goede
doel.
Emile kreeg de eer om Linda
de Mol te portretteren. Ze
sprak bij het zien van het portret
de woorden ‘Wat knap en
wat een mooi licht!’ Uiteindelijk
koos ze dit schilderij uit ondanks
haar voorgenomen
besluit om niet voor een realistisch
schilderij te gaan.
“Het programma heeft me
echt een euforisch gevoel ge-
Horse, olieverf 30x20 cm
geven,’’ zegt Emile trots.
“Het is een eer om Linda
te mogen ontmoeten en
te mogen schilderen.
Mijn doel was een werk
te maken waarmee ze
iets kon. Waarmee ze
zich comfortabel zou
voelen. Natuurlijk hoopte
ik dat ze voor mij zou kiezen.
Amper begonnen
met haar portret vertelde
Hanneke Groenteman
mij dat ze waarschijnlijk
niet zou kiezen voor een
realistisch werk. Toen
moest ik het schilderij
nog afmaken... Desondanks
bleef ik heel dicht
bij mezelf. Dat was, denk
ik, de kracht van dit
werk.”
Jara Maria, olieverf 50x30 cm
Doutzen nieuw
Close Upgroener, olieverf 15x12 cm
palet 357 I februari/maart 2012 17

Stilleven met roemer
en citroenen 60x75 cm
olieverf op paneel
22
palet 357 I februari/maart 2012
Tekst & Beeld Roman Reisinger
Meesterlijke
stillevens
NAAST VRIJ WERK MAAKT ROMAN REISINGER OOK STILLEVENS IN
OPDRACHT. AAN DE COMPOSITIE WAARAAN HIJ MOMENTEEL
VOOR EEN KLANT WERKT, GEBRUIKT HIJ ALS DRAGER VAN DE
VOORWERPEN NU EENS GEEN TAFEL MAAR EEN BIJZONDER AAR-
DIGE TEGELVLOER. DAARDOOR KOMT HET PERSPECTIEF HOGER TE
LIGGEN DAN DOORGAANS.
Omdat de tegelvloer niet meer in tact was,
heeft hij de tegels stuk voor stuk gefotogra-
feerd en in patroon gelegd. In een dergelijk stilleven
zit natuurlijk een ‘verhaal’ waardoor het
eindresultaat heel speciaal wordt.
Gorssel
Het komt een paar keer per jaar voor dat
Roman in opdracht werkt. Het contact met de
klant maakt het werken in opdracht interessant
en is een welkome afwisseling op zijn vrije
werk. In hun woning in het Gelderse Gorssel
werkt Roman gestaag aan de opdracht en
houdt zijn vrouw Henriëtte zich bezig met zakelijke
werkzaamheden. Samen voeren ze ook
een galerie. Ondanks de economische malaise
zijn de twee erg tevreden over de verkopen in
2011; maar liefst 12 stillevens verlieten Huize
Reisinger, waarvan twee opdrachten.
Degenen die al kennis gemaakt hebben met
zijn werk zullen zich niet verbazen over het enthousiasme
waarmee zijn schilderijen worden
gekocht. Het werk heeft, zo zeggen kenners,
een uitzonderlijk hoge kwaliteit en herkenbaarheid
waar veel mensen van houden.
Roemer met citroenen
Bij een enkele afbeelding in deze editie staan
wij even stil. Het stilleven met ‘roemer met citroenen’
is geïnspireerd op het werk van 17e
eeuwse grootmeesters als Heda Claesz. In dit
soort (vaak volle) schilderijen kwam glaswerk
veelvuldig voor met verwijzingen naar (religieuze)
symbolen.
Het aardige van Roman’s werk is dat hij de
sfeer van oude stillevens weet te ‘vangen’ en
weet te plaatsen in deze tijd. De druppel aan
de roemer geeft een prettige dramatiek aan de
Stilleven met narcissen
60x60 cm olieverf op paneel
palet 357 I februari/maart 2012 23

Stilleven met papaegaai
tulpen 55x55 cm olieverf
op paneel
24
palet 356 I december/januari 2012
voorstelling. Stilleven liefhebbers onder u kunnen
‘smullen’ van de uitmuntende weergave
van de verschillende stadia van rijpheid van de
citroenen.
In het stilleven met ‘Johannesbroodboom peul’
wordt door de peul, de lengte hiervan, een
enorme ruimtelijkheid gesuggereerd. Verder is
het een keuze om, zonder dat het stoort, het
één heel gedetailleerd en het ander juist met
een losse ‘toets’ te schilderen. Deze mix geeft
een aangename afwisseling.
Als u enthousiast bent geworden, is het zeker
de moeite waard om zijn website te bekijken,
www.romanreisinger.exto.nl. Ook het werk op
de ezel kunt u daar volgen. Voor vragen en/of
afspraak kunt u bellen naar 06-13039402. Het
werk van Roman zal ook te zien zijn bij Galerie
Reisinger op de PRIMAVERA 2012 te Rotterdam,
22-25maart.
Stilleven met Johannesbroodboom peul
48x48 cm olieverf op paneel
Stilleven met stenen
44x44 cm olieverf op paneel
h.schaik6@upcmail.nl
www.romanreisinger.exto.nl
www.youtube.com/watch?v=
X88GmFA2kWY
Stlleven met Pioenrozen
60x73 cm olieverf op paneel
palet 356 I december/januari 2012 25

Schip voor anker, vlag in top!
48
AFLEVERING 1:
Zuid-Holland
palet 357 I februari/maart 2012
Tekst Harry J. Kraaij Beeld Louis Drent
Hollandse
Ku(n)sten
SINDS 2009 WERKT STICHTING XXL ART AAN EEN UNIEK PROJECT IN
NEDERLAND: VANAF EEN BOOT LEGT EEN GROEP EUROPESE
KUNSTENAARS DE KUSTLIJN VAN NEDERLAND VAST IN OLIEVERF. WANT
DOOR DE KLIMAATVERANDERING WERKT RIJKSWATERSTAAT MET
VERSCHILLENDE PARTNERS AAN KUSTVERZWARING. DIJKEN WORDEN
VERHOOGD, DUINEN VERSTERKT EN STRANDEN OPGESPOTEN.
KORTOM: DE KUSTPLAATSEN KRIJGEN EEN INGRIJPEND ANDER
AANZIEN. OVER TIEN JAAR ZIET NEDERLAND ER VANAF ZEE TOTAAL
ANDERS UIT. SCHILDERS LEGGEN DEZE VERANDERING VAST.
Op 11 februari 2012 opent de befaamde
Haagse tentoonstellingsruimte Pulchri Studio
haar deuren voor een bijzondere expositie.
Bijna 25 schilderijen tonen de gehele kust van
Zuid-Holland in panoramaformaat. Doeken van
250 bij 50 cm. geven een actueel beeld van
Nederland tijdens de projecten om de kust te
verzwaren. Soms voor aanvang, soms nadien,
maar ook tijdens de uitvoering met de grondverzetmachines,
zandschepen en pijpleidingen.
Tot de expositie behoren ook schilderijen
over het opspuiten van Maasvlakte 2 te Rotterdam.
De ontwikkelingen daar gaan zo snel, dat
de situatie alweer veranderde.
Kustverzwaring
XXL Art – een organisatie die gespecialiseerd is
in grootschalige kunstprojecten – begon
Ku[n]stwerken in het najaar van 2008. Twee
kunstenaars, Ernst Voss (schilder binnen de
After Nature-groep in de jaren tachtig) en
Jürgen Leippert (representant van de Neue
Wilden uit Stuttgart) voerden een pilot uit in
Cadzand Bad in Zeeland. Deze plaats was
door de Overheid aangewezen als een zogenoemde
‘zwakke schakel’ in de kustlijn bij een
hoger wordende zeespiegel. Hier was het experimenteren.
Hoever moest de boot uit de
kust voor anker worden gelegd om een geschikt
panorama te schilderen? Hadden de
kunstenaars genoeg tijd om het in een dag
voor elkaar te krijgen? Tot welke windkracht
was het nog mogelijk om aan dek te schilderen?
Voss en Leippert bleken doorgewinterde
professionals. Zij doorstonden met windkracht
4 nog de elementen. Ondanks de weersomstandigheden
kwamen, soms gesterkt door
droog brood en Scheepsbitter, de doeken van
250 x 50 cm. tot stand. Met de nodige informatie
kon in 2009 een echte start gemaakt
worden met de documentatie van de Nederlandse
kust.
Maasvlakte 2
Zo voer in het voorjaar van 2010 de Stella Bel,
een Katwijker vissersboot, richting Europoort.
Aan boord bevonden zich Jurriaan van Hall en
Ernst Voss, samen met de programmamakers
van omroep LLiNK. Filosoof-dichter Dirk van
Weelden nam zijn cameraploeg mee voor een
opname van ‘Weelden over Water’. De kunstschilders
vormden een belangrijk onderdeel
van de uitzending over Rotterdam en de
Maasvlakte. Het was de start van het docu-
Schilder Ernst Voss neemt
leerlingen van de academie
in Haarlem mee op het schip
André Krigar installeert zijn
doek voor de kust van Scheveningen
(juni 2011)
een sterk
staaltje
kustverzwaring
in olieverf
Gezicht op Scheveningen
uit de serie Ku[n]stwerken
door Sigurd Wendland
palet 357 I februari/maart 2012 49

Sigurd Wendland zet zijn
schilderij op voor de kust
van Scheveniongen
50
palet 357 I februari/maart 2012
menteren van de Zuid-Hollandse kust door XXL
Art. Enkele maanden later werden ook Harold
Schouten, Dorien van Diemen en Martin-Jan
van Santen gevraagd delen van de huidige
Maasvlakte en het nieuwe land vanaf het water
vast te leggen.
Panorama’s te koop
Project Ku[n]stwerken is een kostbare exercitie.
Voor de financiering ervan vraagt XXL Art
fondsen om ondersteuning. Een van de trouwste
subsidiënten is het Prins Bernhard Cultuur
Fonds. Daarnaast wordt, waar dat kan, op gemeentelijk
niveau een educatief programma
aangeboden bij scholen en kunstorganisaties
om mee te doen met workshops en voorlichtingsonderdelen
over de kustverzwaring. Daar
de financiering door subsidiënten niet voldoende
is, krijgen particulieren en ondernemingen
de kans om schilderijen uit deze serie aan
te schaffen. Nederlandse verzamelaars kochten
al een kustgezicht van hun favoriete kunstenaar,
maar ook gemeenten en provincies
voegden essentiële panorama’s toe aan hun
collecties.
Elementen
De schilders die meedoen aan Ku[n]stwerken
doorstaan weer en wind en werken zich artistiek
door de kracht der elementen naar hun
eindresultaten. Zo liet Dorien van Diemen zich
niet weerhouden door de meteorologische
krachten bij Goedereede. Mogelijk is zij meer
gewend in Schotland, waar zij sinds enige jaren
woont. Nadat ze haar maaginhoud aan de Nederlandse
vissen toevertrouwde, voltooide zij
eenvoudig haar werk.Haar werk raakte inmiddels
bekender op de Nederlandse markt en
wordt inmiddels begeerd door een belangrijke
Nederlandse advocaat. Schijnbaar is het panorama
met het verenigingsgebouw van de
Noordwijkse Golfclub favoriet.
Betrokkenheid van publiek
Een van de initiatieven binnen Ku[n]stwerken
was al dat het publiek per regio kan stemmen
op het favoriete schilderij, dat door de provinciale
of gemeentelijke Overheid kan worden
aangekocht. Daarnaast kunnen belangstellenden
ook op bescheiden niveau bijdragen aan
de voortgang. Bijvoorbeeld door het adopteren
van kilometers kust of door en groupe geld bijeen
te brengen voor de aankoop van een volledig
panorama (crowd funding). Maar ook
andere initiatieven zijn welkom. Zo sponsorde
een mecenas in de zomer van 2010 drie dagen
lang zeesleper ‘De Holland’. Daarnaast bemid-
Bijna klaar: André Krigar
schildert binnen de gestelde
tijd zijn gezicht
op Scheveningen
Gezicht op Scheveningen uit
de serie Ku[n]stwerken door
André Krigar
palet 357 I februari/maart 2012 51

52
Close up: André Krigar
schildert zijn
gezicht op Scheveningen
Halverwege:
het licht is veranderd!
Klaar vóór de bui: ‘André
Krigar hatt es geschafft!’
palet 357 I februari/maart 2012
delt XXL ART ook in de bestellingen van opdrachtgevers
voor panorama’s door favoriete
kunstenaars binnen Ku[n]stwerken.
XXL ART: ieder werk anders
Vrijwel alle kunstwerken zijn gemaakt door kunstenaars
die studeerden aan vooraanstaande
academies in binnen- en buitenland. Sommigen
ontvingen al belangrijke prijzen. De kunstenaars
schilderen de gehele Nederlandse kust
vanaf wisselende standpunten. Daardoor laat
elk schilderij steeds een afgeronde, persoonlijke
visie zien. Alle schilderijen samen, in totaal
zo’n 125 panorama’s, zullen een gevarieerd
beeld van de Nederlandse kust tonen.
Dat is tevens het aardige van het concept: elk
kustgezicht is door plaats, kunstenaar en stijl
volledig verschillend van elk ander werk uit de
serie. Bij elkaar levert dit een bonte verzameling
zienswijzen, karaktertrekken en handschriften
op: ieders beleving van de werkelijkheid is anders.
Zelfs voor de organisatie is het nog onduidelijk
hoe de uiteindelijke landelijke expositie
zich zal verhouden tot deze van de provincie
Zuid-Holland in Pulchri Studio!
Sigurd Wendland voor de Zuid-Hollandse kust
Harry J. Kraaij is kunsthistoricus,
publicist, [kunst]conceptontwikkelaar
en tentoonstellingsmaker.
De expositie in Pulchri Studio werd
mede mogelijk gemaakt door de
gemeente Den Haag en is voor het
publiek te zien van 12 februari
t/m 3 maart 2012: www.pulchri.nl.
Zie voor meer informatie over
Ku[n]stwerken, aankoop en donaties:
www.xxlart.com.
Deel 2 van in totaal 5 afleveringen
verschijnt in het volgende nummer van
Palet.
Annelous Groot,kunstenares uit Den Haag
is als regionaal kunstenaar uitgenodigd aan boord
Palet Zuid-Holland
Close up: Sigurd Wendland schildert zijn gezicht op Scheveningen (juni 2011)
palet 357 I februari/maart 2012 53

64
Catherine Gathier
‘La nature
mort is
allerminst
dood’
Olieverf 30x40 cm.
stilleven 4 lampionnetjes
palet 357 I februari/maart 2012
Tekst & Beeld Catherine Gathier
Stilleven is
allerminst dood
SCHILDEREN IS VOOR MIJ EIGENLIJK ALTIJD HEEL FIJN OM TE DOEN. IK
WERK MET DIVERSE MEDIA EN HEB VERSCHILLENDE ONDERWERPEN
DIE IK BOEIEND VIND OM TE ‘VERBEELDEN’. BLOEMEN ZIJN ALTIJD
INSPIREREND, LANDSCHAP IS HEERLIJK, MAAR OOK HET SCHILDEREN
VAN STILLEVEN HEEFT ZO ZIJN GEHEEL EIGEN CHARME.
Stilleven uit het Frans vertaald wordt
ook wel ‘Nature Mort’ genoemd:
dode natuur. Toch hanteer ik dit uitgangspunt
veel breder. Allereerst
gaan de voorwerpen die je schildert
voor je leven. Je ziet de schoonheid
van een simpel kannetje of katoenen
doek, met zijn eigen lichtval en kleurschakeringen
pas echt als je het hebt
geschilderd. Daarnaast worden stillevens
vaak gecombineerd met levende
takjes, blaadjes, bloemen enz.
Dood kun je het dan allerminst meer
noemen!
Ik ben het schilderen van ‘stilleven’
pas echt gaan waarderen nadat ik -
om het schilderen van een goede
stofuitdrukking te oefenen- ze ook
daadwerkelijk ben gaan schilderen.
Voor zover u het nog niet eerder gedaan
heeft, probeer het eens uit! Stilleven
beweegt niet en kun je zelf
geheel en al naar eigen wens inrich-
ten in kleur en vorm. De lichtval kun je constant
houden en manipuleren. Het schilderen van de
diverse materialen levert daarnaast een prachtige
oefening op in het bekijken en vormgeven
van de diverse materialen.
Palet houdt ook dit voorjaar weer zijn studie
competitie, een betere aanleiding om ervoor te
gaan zitten is er niet!
Voorbereiding keuze onderwerp
Ik heb al heel wat stillevens nageschilderd,
soms in acryl of aquarel maar meestal in olieverf.
De aanpak van een dergelijk project zul je
dus ook per materiaal moeten bekijken. Er valt
echter altijd het een en ander te zeggen over
compositie, kleurgebruik, lichtval, hoe de voorwerpen
onderling op elkaar inwerken, enz.
Er zijn tal van uitgangspunten mogelijk, zoals ik
ook vaak tegen mijn cursisten zeg; ik predik
niet ‘de waarheid’. Dé waarheid in de schilderkunst
bestaat volgens mij niet. Ik kan wel vertellen
hoe ik de dingen aanpak en welke
ervaringen mij tot dat inzicht hebben gebracht.
Kleur
Qua kleur vind ik het mooi om de voorwerpen
onderling op elkaar af te stemmen. Ik houd
ervan om voor een groot deel in ‘ton sur ton’
(kleuren die dicht naast elkaar liggen op de
kleurencirkel) te blijven. Dit mag ik dan weer
graag een beetje pittiger maken door er een
stukje complementaire kleur in te brengen (de
kleur die juist weer aan de andere kant van de
kleurencirkel ligt).
Ter illustratie; de rode en paarse tinten van het
email, de druiven en de doek die ik achter het
kannetje heb gehangen, worden extra warm
door er wat groen van het druivenblad bij te
brengen. Hetzelfde principe heb ik toegepast
bij het ‘Blauwe kannetje met mandarijntjes’.
Foto stillevens 1, 2 en 6 (Rode potjes met druiven,
Rood kannetje met druiven, Blauw kannetje
met mandarijntjes
Je kunt er ook voor kiezen om juist helemaal in
één kleurensfeer te blijven, zoals bij het stilleven
van ‘de Lampionnetjes’ of het ‘Kannetje met
uien’; in dit geval zul je extra op de contrasten
moeten letten om toch een boeiend en samenhangend
geheel te krijgen.
Contrast
Het is belangrijk om te letten op de toonwaarden
in het schilderij en de contrasten tussen de
voorwerpen onderling. Je schept diepte in een
schilderij door de dingen die zich op de voorgrond
bevinden meer contrast en kleur te
geven dan de dingen op de achtergrond.
Catherine Gathier geeft
schilderlessen en workshops
in Vianen (U).
Ook het onderwerp ‘stilleven
schilderen’ komt daarbij aan
bod. Er start een aantal
malen per jaar een serie
lessen in Olieverf
fijnschildertechnieken, de
eerstvolgende serie start op
zaterdag 4 februari.
Op zaterdag 12, 19 en 26 mei
worden er workshops
gegeven in Olieverf stillevens
welke u naar eigen inzicht
opstelt. Dit geeft u de keuze
het schilderij heel persoonlijk
te maken door bijvoorbeeld
eigen voorwerpen mee te
nemen.
Olieverf 30x40 cm.
stilleven 3 kannetje met uien
palet 357 I februari/maart 2012 65

Olieverf 30x80 cm. stilleven 5 koffiebusje met viooltjes, geschilderd op canvas board.
Olieverf afm. 30x40 cm stilleven
2 rood kannetje met
druiven, geschilderd op
voorbehandeld Mdf plaat.
66
palet 357 I februari/maart 2012
Een zwart-wit foto van je stilleven is een goed
middel om te controleren of je voldoende contrasten
hebt aangebracht en of deze op de
goede plek zitten. Ik maak overigens altijd
foto`s van de diverse composities die ik opstel,
ik vind het een handig hulpmiddel om te kijken
hoe het een en ander op het ‘platte vlak’ overkomt.
Daarnaast is het fijn om een geheugensteuntje
te hebben als er iets in je stilleven
verschuift of verandert.
Compositie
Je kunt willekeurig een aantal voorwerpen bij
elkaar plaatsen. Deze kunnen iets met elkaar te
maken hebben of waarschijnlijk juist erg onverwacht
naast elkaar terecht zijn gekomen. Voor
welke optie je ook kiest, het is wel belangrijk
om in deze voorwerpen een mooie compositie
aan te brengen. Je kunt kiezen voor een opstelling
waarbij de nadruk valt op horizontale,
verticale of diagonale lijnen. Een goed voorbeeld
van een horizontale, deels L-vormige
compositie is het schilderij van de beschuitbus
met viooltjes.
Sommige stilleven schilders kiezen ervoor om
een ‘ritme’ in de dingen aan te brengen, door
een aantal voorwerpen bewust naast elkaar te
plaatsen.
Zelf houd ik ervan om diepte te scheppen door
de dingen voor elkaar te plaatsen. Horizontale
lijnen die het oog van de kijker uit de compositie
leiden kun je doorbreken door bij voorbeeld
een takje of doek over een tafelrand te laten
vallen of door een doek zodanig achter een
stilleven te hangen dat de vouwen in die doek
het oog van de kijker rondleiden in je schilderij.
Opzet schilderij
Als het onderwerp is neergezet, de foto’s zijn
gemaakt en de belichting is bepaald kun je het
stilleven na gaan schilderen. Nu hangt het af
van de verf waarmee geschilderd wordt, hoe
de volgorde van het schilderproces wordt bepaald.
In aquarel zul je het onderwerp vrij direct
( met vooraf bepaalde keuzes t.a.v. kleur en
contrast) moeten invullen, waarna je met glaceerlaagjes
het een en ander nog kunt corrigeren
en aanvullen.
In acryl en olieverf is dit anders. Ik begin met
een gedegen schets, waarna ik de contouren
invul met kleur en contrast. In deze eerste laag
houd ik de voorwerpen nog erg globaal, ook al
probeer ik de grote kleur en contrastvlakken
toch wel aan te geven. In een tweede laag
werk ik de voorwerpen meer uit en corrigeer
de vormen, kleuren en tonen waar nodig. Bij
een eventuele derde laag werk ik alle details uit
die ik uitgewerkt wil hebben.
De details achter in het stilleven houd ik bewust
minder duidelijk en aanwezig dan de details
voorin het schilderij. Ter illustratie, als ik de kist
achter het vaasje met Lampionnetjes in dit
schilderij net zo veel details en aandacht had
gegeven als de dingen op de voorgrond, was
het lastig geworden om diepte in de voorstelling
te krijgen.
Tenslotte
Het kan helpen om het schilderij na afloop direct
dicht naast het stilleven op te stellen. Je
kunt nu in één oogopslag bekijken wat er nog
aan mankeert of waar nog extra aandacht
nodig is. Ik raad de cursisten na afloop van de
workshop of lessen altijd aan het schilderij af te
lakken. De olieverfschilderijen met een retoucheervernis
(als het schilderij globaal is gedroogd,
meestal na één of twee weken).
Olieverf droogt zeer langzaam, dit vernis beschermt
het schilderij maar geeft het toch de
kans om nog verder te drogen. Na verloop van
maanden kun je een slotvernis opbrengen. De
acrylschilderijen lak ik af met een zijdeglans vernis
op acryl basis. Hierdoor komen de oorspronkelijke
kleuren het mooiste tot hun recht,
daarnaast biedt deze vernislaag bescherming
tegen stof en vuil.
Olieverf afm. 30x40 cm
stilleven 2 rood kannetje
met druiven
Olieverf afm. 60x40cm
stilleven 6 blauw kannetje
met mandarijntjes
palet 357 I februari/maart 2012 67