afstudeerwerkstuk "ingrijpen bij ingrepen - Animal Freedom

6.8 Immunocastratie
Alternatieven
Immunocastratie is een techniek die met name ontwikkeld is als alternatief voor het castreren van biggen,
omdat het onverdoofd castreren als dieronvriendelijk wordt gezien. Immunocastratie berust op de werking
van antistoffen tegen GnRH (Gonadotropin Releasing Hormone). GnRH wordt geproduceerd door de
hypothalamus en gaat via de bloedbaan naar de hypofyse. Door GnRH wordt de hypofyse gestimuleerd
tot het afgeven van LH (Luteiniserend Hormoon) en FSH (Follikel Stimulerend Hormoon). LH en FSH
spelen een centrale rol bij de ontwikkeling en het functioneren van de gonaden. Dit zijn bij de vrouwelijke
dieren de ovaria en bij de mannelijke dieren de testes. Bij de mannelijke dieren stimuleert LH onder
andere de aanmaak van de geslachtshormonen testosteron en androstenon. Testosteron zet, samen met
FSH, aan tot productie van de zaadcellen en is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de secundaire
geslachtskenmerken. Voorbeelden van deze secundaire geslachtskenmerken zijn onder andere de groeieigenschappen
van het dier en het mannelijke gedrag. Het andere geslachtshormoon androstenon speelt
als feromoon een rol bij de seksuele interactie (van Casteren, 1995). Voor verdere informatie over de werking
van geslachtshormonen zie hoofdstuk 9 “Fysiologische en ethologische veranderingen na castratie”.
Immunisatie is op twee manieren mogelijk: actief en passief. Met actieve immunisatie worden tot dusver,
in de varkenssector, de beste resultaten behaald. Bij actieve immunisatie wordt getracht om in het lichaam
van het dier een immuunrespons tegen GnRH op te wekken. Om deze immuunrespons te bereiken wordt
een antigene vorm van GnRH geïnjecteerd. Een dergelijk antigeen wordt gemaakt door GnRH te koppelen
aan een dragermolecuul, hiervoor wordt meestal een eiwit gebruikt. Het lichaam ‘herkent’ het gekoppelde
GnRH niet meer als diereigen en gaat antistoffen aanmaken. Het ‘GnRH- deel’ van het antigeen
lijkt wel op het oorspronkelijke hormoon, hierdoor zijn de antistoffen tegen dit deel ook in meer of mindere
mate actief tegen het GnRH dat door het dier zelf geproduceerd wordt. Alvorens het te injecteren
wordt het GnRH-conjugaat (het gekoppelde GnRH) in een adjuvant geëmulgeerd. Een adjuvant is een
stof, meestal een minerale olie, die ervoor zorgt dat de werkzame stof slechts geleidelijk vrijkomt. Daarnaast
activeert het adjuvant het immuunsysteem. Bij passieve immunisatie worden specifieke antistoffen
tegen GnRH geïnjecteerd, waardoor dit hormoon zich niet meer kan binden aan de receptoren in de hypofyse.
Met deze techniek kan in principe elk hormoon geneutraliseerd worden, mits er een geschikte antistof
beschikbaar is (van Casteren, 1995).
Om te voorkomen dat er berengeur aan het vlees ontstaat kan er gebruik gemaakt worden van actieve
immunisatie. Wanneer GnRH door antistoffen geneutraliseerd wordt, worden de ontwikkeling en het
functioneren van de testes onderdrukt en ontstaat daardoor de berengeur niet. Onderzoek naar passieve
immunisatie ter voorkoming van berengeur is tot nu toe alleen verricht op het voormalige Instituut voor
Veeteeltkundig Onderzoek in Nederland (van Casteren, 1995).
De nadelen van immunocastratie zijn het extra werk en de extra kosten die het geven van de injecties met
zich meebrengt. De betrouwbaarheid van immunocastratie is nog niet 100%. Er zijn bij de onderzoeken
geen grote aantallen dieren gebruikt, waardoor het mogelijk is dat niet alle dieren even goed reageren op
51