Guus Essers, 6 januari 2013 - Coda

RADIOCOLUMN CULTUUR IN CODA - 6 januari 2013 1
'Poëzie in Apeldoorn - Apeldoornse poëzie?'
In de maneschijn, in de maneschijn
Ik heb mijn verrekijker weggelegd de krant
ligt als een dode vogel opgefrommeld in een hoek.
De wind joeg door de straten steegjes hardop zong ik mee.
Het bloed klopt in mijn ogen, ik sta op scherp een tijdbom
zonder klokje. In een toekomstig leven knoopte ik
mijn hemd los trok mijn broek uit dronk mijn glas leeg.
Alsof ik werd bestuurd door een barmhartige computer.
- Alfred Schaffer (1973), sinds 2011 docent aan
de Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika
Alfred is een aantal jaren als redacteur verbonden geweest aan de uitgeverij De Bezige Bij. Hij zou heel
goed van Apeldoornse komaf geweest kunnen zijn. Maar nee, hij komt uit Leidschendam. De stijl van het
vrije vers is hem op het lijf geschreven, zou je zeggen. Geen regels, wel gedachten, en zeer zeker wel
beelden. Zoals Remco Campert in zijn verhalend werk ongelooflijk goed is om emoties op te roepen, zo is
het vrije vers een ongelooflijk goede wijze om in een gericht te kruipen. Of: in je eigen gedicht te
kruipen. Waarom niet? Waarom niet zelf de pen of de iPad ter hand genomen?
Goed nieuws voor Apeldoorn. De Apeldoornse dichteres Johanna Geels staat in Apeldoorns poëziekringen
eveneens bekend om haar voorliefde voor het vrije vers. Ze oogstte daarmee in de afgelopen jaren veel
succes. Zij heeft vorig jaar het initiatief genomen om in Apeldoorn een aantal workshops Poëzie schrijven
te organiseren. Een gedicht leren schrijven en leren voordragen, het is iets waar veel mensen, zowel
mannen als vrouwen, wat tegenaan hikken. Gedichten maken is anno 2013 veel vrijer dan vroeger.
Eerder was poëzie aan strakke aan regels gebonden, met de klassieke veronderstelling dat er iets
verhevens aan poëzie moest zitten. Zat er voor jou niks verhevens in, dan was dat natuurlijk jouw
probleem. Gedichten hadden een grote afstand tot de mensen, net als schilderijen, architectuur en
klassieke muziek.
Gelukkig beginnen we in rap tempo af te raken van dat vervallen Calimero-effect. Het idee van "het zal
wel aan mij liggen" kan zo langzamerhand bij het oud papier.
OK, poëzie in Apeldoorn, dat kan natuurlijk van alles zijn. Als je maar een aantal mensen hebt die het
leuk vinden om samen gedichten op te duikelen, ze samen te lezen en ze samen te becommentariëren.
Een poëzie-kring, zo je wilt. Straks kom ik er nog even op terug. MAAR: Apeldoornse poëzie, gedichten
van Apeldoorners, daarvan heb ik zelf het idee dat de oogst nogal schraal is. Ja, als je poëzie meer in
overdrachtelijke zin opvat, dan nemen de mogelijkheden fors toe. Zo zijn de artikelen van David Levie
(wij mochten vroeger 'Deetje' zeggen - laat hij het maar niet horen ...) bij tijd en wijle buitengewoon
knap in taal en beelden gecomponeerd. Is dan dan poëzie? Als metafoor absoluut wel. Op een

vergelijkbare wijze zijn foto's van Peter Vroon soms adembenemend in hun schoonheid. Dat gaat ver
voorbij de kwalificatie 'goed gevonden'. Poëzie in beelden - het klinkt wat oubollig, maar 'It is what it is',
zoals de Amerikaanse 20ste eeuwse componist Frank Zappa al eens kernachtig heeft gezegd. Wat mij
trouwens op nog een andere kunstvorm brengt: de muziek. We hebben nog altijd het ensemble Ereprijs,
gestationeerd in Apeldoorn. Toch? Onnavolgbaar zoals slagwerker André Groen de razend ingewikkelde
Zappa-compositie 'Black Pages' kan spelen. En met hem natuurlijk de overige Ereprijzers. Is dat dan óók
poëzie? Een simpele vaststelling: zodra het bij iemand persoonlijke emoties teweeg kan brengen, ga er
dan maar gerust vanuit dat de poëzie niet ver weg is. In welk vorm dan ook.
Terug naar de gedichten in Apeldoorn. Naar de Apeldoornse dichters. Zijn die er dan wel? Jazéker, ze zijn
er wel dégelijk. Denk eens aan Willem Bierman. Denk eens aan Ria Borkent. Denk aan Anton Ent, Robert
la Boresa en Tjard Eskes. Denk aan Hendrik te Paske, Jos Knipping en Carla van Surksum. En in het
Apeldoornse Art Café SamSam komen de letteren regelmatig en gevarieerd aan bod.
En in ons eigen Coda Café dan? Let op: de Gedichtendag 2013 vindt plaats op 31 januari 2013 in Coda,
vanaf 19.45 uur, gratis entree. Deze Gedichtendag wordt traditiegetrouw georganiseerd in het licht van
de jaarlijks Poëzieweek. Veel van de genoemde Apeldoornse dichters en voordragers zorgen deze avond
voor een warme combinatie van poëzievoordracht en muziek. Jawel: ook muziek!
We sluiten af in stijl met het tweede gedeelte van het gedicht van Alfred Schaffer.
Ik bleef nog even liggen voor ik sliep mijn tandgeknars
klonk vredig als het roestig draaien van de aarde
dapper stond ik op een roltrap naar beneden richting zee
en niet veel later voer ik schuin mee met de wind -
daar ging ik heen, daar ging ik heen ik werd omarmd
heel stevig ik had kaakpijn van het schaterlachen
Water, wrijving, zuurstof, iets denkbeeldigs om te eren.
In die dagen was het zo eenvoudig allemaal.
Dank u!
Guus Essers
Apeldoorn, 6 januari 2013
- Het gedicht In de maneschijn, in de maneschijn van Alfred Schaffer is gepubliceerd in de Academische
Boekengids 95, november 2012, p.9
2