'Het is ons een eer en een genoegen' - Vrije Universiteit Amsterdam

90
eredoctoraten
boom niet in. ‘De gehele gang van zaken en het uiteindelijke, zo povere,
resultaat is voor mijn besef uitermate onbevredigend.’
Rector magnificus I. A. Diepenhorst reageerde onmiddellijk. Hij
stelde dat van een ‘gekwalificeerde meerderheid van stemmen’ (tweederde
dus) tot dusver bij de besluiten over eredoctoraten geen sprake
was. De beslissing Beyers Naudé het eredoctoraat toe te kennen
was democratisch genomen ‘en bindt’. Dat politieke overwegingen
ten grondslag lagen aan het eredoctoraat noemde Diepenhorst ‘een
niet te staven stelling’. Het eredoctoraat riep ook bij anderen uiteenlopende
reacties op. Waar de Zuid-Afrikaanse ambassadeur schreef dat
het hem ‘niet mogelijk’ was aan een uitnodiging gevolg te geven, daar
draaide de werkgroep Kairos in allerijl een klein geschrift in elkaar
over leven en werk van Beyers Naudé.
De promotie werd verricht door prof. dr. G. C. Berkouwer, die in
zijn toespraak niet verhulde dat het eredoctoraat in Zuid-Afrika zou
kunnen worden uitgelegd als een campagne tegen dat land. Berkouwer
beklemtoonde daarom Beyers Naudé oprechte bezinning op het
evangelie, dat ieder mens als kind van God beschouwde – om het even
welke kleur.
Naudé beschouwde de toekenning als een erkenning van zijn Christelijk
Instituut. In zijn dankwoord hield hij een bevlogen oproep tot erkenning
van ‘die swartman’, zowel door de samenleving als door de
kerk. Ook lang na de plechtigheid bleef Naudé dankbaar voor het eredoctoraat.
In verscheidene brieven aan de rector beschreef hij hoeveel
gelukwensen hij van de bevolking had mogen ontvangen. Niet van de
regering, want in 1978 werd hij voor de duur van vijf jaar getroffen
door een ‘banning order’. Die hield in dat Beyers Naudé huisarrest
kreeg opgelegd en niet meer dan één persoon tegelijk mocht ontmoeten.
Het College van Bestuur protesteerde herhaaldelijk tegen deze
maatregel, maar deed dat volgens de progressieve fractie in de universiteitsraad
niet luidruchtig genoeg. Daarmee werd de Vrije Universiteit
echter geen recht gedaan. Rector magnificus H. Verheul, op de
hoogte gesteld van de moeilijke financiële situatie van het echtpaar,
stelde in een vertrouwelijk schrijven voor de girorekening van de Fiscus
van het College van Decanen open te stellen om hen zo te ondersteunen.
Eind 1982 kon Beyers Naudé 4200 gulden worden overhandigd.
Maar het leed was nog niet geleden: de banning order werd in 1983