'Het is ons een eer en een genoegen' - Vrije Universiteit Amsterdam

64
eredoctoraten
die in de jaren zeventig en tachtig ging waaien – een wind die van links
kwam.
efrain jonckheer (1965)
Op 20 oktober 1965 werd Efrain Jonckheer (1917-987), minister-president
van de Nederlandse Antillen, 48 jaar. Hij kreeg een verjaarscadeau
waarvan hij voordien nooit had durven dromen en dat hij nadien
nooit meer zou krijgen: een eredoctoraat. Zijn promotor, prof.
mr. W. F. de Gaay Fortman, van huis uit zeer vertrouwd met de Antillen
waar hij een deel van zijn jeugd doorbracht, liet niet na dit in zijn
toespraak te vermelden.
Jonckheer ontving het eredoctoraat natuurlijk niet voor niets – en
zelfs niet voor zijn minister-presidentschap in de jaren zestig. De bul
kwam hem toe in het licht van zijn rol in het streven naar zelfstandigheid
van Curaçao. Jonckheer was als minister-president in 1954 ondertekenaar
van het Koninkrijksstatuut, dat de Antillen relatieve vrijheid
verschafte. ‘Het Statuut was niet in alle delen in overeenstemming
met datgene wat U tot dan toe had voorgestaan’, merkte De Gaay Fortman
in zijn toespraak op. Dat was nog zacht uitgedrukt. Jonckheer
had namelijk een harde strijd gevoerd tegen toenmalig gouverneur
A. A. M. Struycken, die als vertegenwoordiger van de Koninkrijksregering
besluiten van de Antilliaanse ministerraad dreigde te overrulen.
Na een harde strijd, waarin Jonckheer de positie van Struycken vakkundig
ondermijnde (‘de gouverneur heeft geen eigen mening’) won
hij het pleit. Dit gevecht laat onverlet dat Jonckheer een loyale partner
van de Nederlandse regering was, die wel politieke ruimte opeiste
maar ook binnen die ruimte opereerde. Daarom werd hij ook geprezen
door De Gaay Fortman, die memoreerde dat Jonckheer de ‘grenzen’
van het statuut onderkende en ‘binnen die grenzen’ de koninkrijksrelaties
‘tot een levende zaak’ had helpen maken.
Het eredoctoraat was niet onomstreden: de jurist G. van Ginsbergen
had op 28 december 1964 een krachtig protest laten klinken in
een brief aan promotor De Gaay Forman. Volgens Van Ginsbergen
had Jonckheer ‘persoonlijk in genen dele medegewerkt’ aan het Koninkrijksstatuut.
‘Te zijnen opzichte is ook geen ander feit te noemen
dat in aanmerking zou kunnen komen voor welke academische on-