'Het is ons een eer en een genoegen' - Vrije Universiteit Amsterdam

52
eredoctoraten
Compagnie driehonderd jaar tevoren onder leiding van Jan van Riebeeck
voet aan wal had gezet in Zuid-Afrika.
Meer dan zijn theologisch werk waren het vooral die inspanningen
die de historicus prof. dr. A. Goslinga beklemtoonde in zijn toespraak
tot de laureaat. Hij voerde de toehoorders mee naar 1652, toen
de ‘Dromedaris’, het schip van Van Riebeeck, voor scheep ging naar
Zuid-Afrika – met de statenbijbel aan boord. In zijn voetspoor zette
ook Willem van der Merwe voet aan wal. Goslinga memoreerde dat
het geslacht Van der Merwe in driehonderd jaar tijd zou uitgroeien tot
23.000 zielen, waarvan eredoctor Abraham Johannes er een was. ‘Gij
kunt onder uw volk gelden als een representatieve figuur. Voor uw eigen
volk zij alleen heil wanneer het onder gewijzigde omstandigheden
trouw blijft aan wat het in de 17e eeuw uit het moederland heeft
meegekregen.’
Van der Merwe beschouwde het eredoctoraat als een eerbewijs voor
zowel Zuid-Afrika als de Nederduits Gereformeerde Kerk. Hij sprak
de wens uit dat de plechtigheid ‘het bewustzijn moge verdiepen van de
verborgen eenheid welke er is tussen Nederland en Zuid-Afrika’. Die
wens zou nog geruime tijd in vervulling gaan: tot in de jaren zestig
zou het apartheidsregime in gereformeerd Nederland een warm pleitbezorger
vinden.
joh. c. van rooy (1952)
In januari 1951 bepleitte de economische faculteit van de vu een eredoctoraat
aan een Zuid-Afrikaan. Dit ‘ter versteviging van de banden
tussen Nederland en Zuid-Afrika in het algemeen en het Calvinistisch
volksdeel in het bijzonder’. De faculteit was dit ingefluisterd door dr.
W. J. Kolkert, voormalig directeur van de Christelijke hbs in Amsterdam
en actief in de Nederlands Zuid-Afrikaanse Vereniging.
Verscheidene namen beval Kolkert aan – met bijbehorende kwalificatie.
Hij toonde zich geen fan van J. C. van Rooy (1890-1953), die
voorzitter was van de Broederbond (een vereniging die tot doel had
de Afrikaner eenheid en taal te bevorderen) en vroeg zich af hoe beoogd
promotor prof. dr. J. Waterink, hoogleraar pedagogiek, hier over
dacht. Die zag geen probleem, maar moest wel alle moeite doen de senaat
van de voordracht van Van Rooy te overtuigen. Diens voorzitter-