'Het is ons een eer en een genoegen' - Vrije Universiteit Amsterdam

eredoctoraten
rige jaren zestig, toen de arp als onderdeel van het ‘vermolmde’ bestel
verguizing ten deel viel, werd Schouten als een ouderwets man beschouwd
die de tekenen des tijds niet had verstaan.
Anno 1950 was van die verguizing nog geen sprake. Integendeel,
zo fier als Schouten overeind stond, zo fier fungeerden ook nog de
partijen. De Antirevolutionaire Partij zocht, onder zijn aanvoering, in
het isolement haar kracht. Zonder veel succes, maar dat deed weinig
afbreuk aan zijn reputatie. Schouten was voor het antirevolutionaire
volksdeel de onbetwiste leider, ook al miste hij het charisma van zijn
voorganger Colijn. Dat zijn promotor op 20 oktober 1950 de jonge
jurist André Donner was, mag pikant worden genoemd. Donner en
Schouten hadden veel met elkaar te maken gehad tijdens de oorlog.
De jonge student rechten was betrokken bij de ondergrondse verzetskrant
Trouw. In 1945, Colijn was niet meer in het land der levenden,
had Schouten de leiding van de inmiddels weer bovengronds opererende
arp op zich genomen. Schouten drukte de ook in antirevolutionaire
kring populaire gedachte aan doorbraak middels krachtige,
urenlange betogen de kop in. ‘Men kreeg’, aldus Donner, ‘een herscholingscursus
in anti-revolutionaire staatkunde, met als uitgangspunt
dat orde alleen maar wordt hersteld door de grondslagen van
voorheen weer op te zoeken en daarop voort te bouwen.’
Donner moet grote waardering hebben opgevat voor de principiële
betogen van zijn politiek leider. In zijn toespraak bij de toekenning
van het eredoctoraat riep hij de standvastige opstelling van Schouten
na de bevrijding in herinnering. ‘Toen na de bevrijding anderen min
of meer waren bevangen door de tijdgeest van een onder de bezetting
opgebloeide romantiek, die ook op staatkundig terrein dreef tot een
“schwärmen” met alles, wat nieuw heette en wat anders dan anders
leek, heeft de heer Schouten van de aanvang af zich beijverd ons volk
terug te roepen tot de realiteiten van het Nederlandse volksleven en tot
de beginselen van een gezond en evenwichtig staatsbestel.’
Ook na de oorlog zou Schouten zich, aldus Donner, als oppositieleider
hebben laten leiden door de overtuiging dat het volk zonder Gods
Woord ten prooi zou vallen aan ‘de vernieuwingsdrang en experimenteerlust
van zijn leiders’. De promotierede van Donner toont nog eens
hoezeer dit doctoraat in het teken stond van de verering van de grote
voorman van de eigen zuil. Maar Schouten was ook van heel Nederland,
zo maakte minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
49