'Het is ons een eer en een genoegen' - Vrije Universiteit Amsterdam

32
eredoctoraten
j. sebestyén (1930)
Dat een Hongaar in het begin van de twintigste eeuw calvinist werd,
is minder verwonderlijk dan op het eerste gezicht lijkt. Het calvinisme
verspreidde zich in de zestiende eeuw namelijk niet alleen over
West-Europa, maar deed haar invloed ook in dit Oost-Europese land
gelden. Het calvinisme was vanaf het begin een internationale aangelegenheid.
Nederland gold daarbij als inspirerende natie, waar de gereformeerde
godsdienst vrij spel had. Al in de zeventiende eeuw kwamen
calvinisten over en weer. Dat was in de twintigste eeuw niet anders.
De Habsburgse dubbelmonarchie trachtte wereldlijke controle
over kerkelijke zaken te krijgen, reden temeer voor Hongaarse calvinisten
hun heil te zoeken in Nederland. Jenö Sebestyén (1884-1950)
was de belangrijkste onder hen. Hij werd geboren in een calvinistisch
geslacht en besloot theologie te studeren. Dat hij daarbij Nederland,
het Mekka van de gereformeerde theologie, op het oog had, is minder
opmerkelijk dan de stad van zijn keuze: niet de Vrije Universiteit maar
Utrecht, dat met uitzondering van de gereformeerde oudtestamenticus
A. Noordtzij, geheel gedomineerd werd door hervormden.
Die keuze liet onverlet dat Sebestyén zich geïnspireerd wist door
Abraham Kuyper. Die bezocht hem al vóór de Eerste Wereldoorlog
in Hongarije. Kuyper was en bleef een bron van inspiratie voor Sebestyén,
die hem – in vlekkeloos Nederlands – op de hoogte hield van de
ontwikkelingen in zijn land. ‘Mijne vrouw en ik denken altijd met de
grootste liefde aan u en uwe lieve dochters, en wij hoopen, dat wij u
nog dikwijls in ons leven zien zullen’, schreef hij Kuyper op 10 september
1916. Het zou er niet meer van komen. Maar Sebestyén was
zich mede onder invloed van Kuyper gaan verdiepen in Calvijn. Diens
denken confronteerde hij in zijn proefschrift, waarop hij in 1910 in
Utrecht promoveerde, met dat van ‘filosoof met de hamer’ Friedrich
Nietzsche. Sebestyén kan zo gelden als één van vele intellectuelen, die
rond de Eerste Wereldoorlog werd gegrepen door het werk van Nietzsche.
Sebestyén zou zich in zijn thuisland ontwikkelen tot een Hongaarse
Kuyper. Evenals deze ontplooide hij een duizelingwekkende activiteit.
Hij was eindredacteur van het eerste Hongaarse gereformeerd
weekblad Kálvinista Szemble (1920-1930), vervulde dezelfde functie
bij het theologisch tijdschrift Magyar Kálvinizmus (1934-1938) en gaf