'Het is ons een eer en een genoegen' - Vrije Universiteit Amsterdam

inleiding
in de geest van de vu-filosofen Dooyeweerd en Vollenhoven. Ook de
minder geprononceerde eredoctoraten van de laatste decennia dragen
het keurmerk van de Vrije Universiteit: niet alleen wetenschappelijke
bekwaamheid maar ook maatschappelijke betrokkenheid klinkt in
de meeste eredoctoraten door. In het ene eredoctoraat, bijvoorbeeld
dat aan de selfmade meteoroloog H. C. Bijvoet in 1975 of dat aan de
chemisch assistent G. de Vries in 1995, overwoog het criterium van
de ‘vakwetenschappelijke prestatie zonder wetenschappelijke erkenning’:
Bijvoet en De Vries hadden, zonder zelfs maar een academische
graad te hebben verworven, een substantiële bijdrage geleverd aan
hun wetenschap en werden daarvoor met dit eredoctoraat beloond.
In de aanloop naar het eeuwfeest van de Vrije Universiteit van
1980 ontstond in de boezem van het College van Decanen een discussie
over de vraag of het wat vage criterium ‘wegens uitstekende
verdiensten’ niet nader uitgewerkt moest worden tot ‘wegens uitstekende
maatschappelijke verdiensten in relatie tot de doelstelling tot de
Vrije Universiteit’. 18 Besloten werd dit voorstel echter pas uit te werken
na dit eeuwfeest. De vraag of voorschriften voor het eredoctoraat
moesten worden vastgelegd in het bestuursreglement werd in 1985 bij
monde van mr. M. A. Daniëls van het Bureau Juridische Zaken ontkend.
‘De toekenning van een eredoctoraat komt op een geheel andere
wijze tot stand dan het verlenen van doktoraten, die als regel ontstaan
uit de wetenschapsbeoefening aan de universiteiten zelf.’ 19 Dat liet onverlet
dat het College van Decanen zelf een voorschrift kon formuleren.
Zo geschiedde. Het college formuleerde nog eens de criteria voor
het eredoctoraat. Daarvoor zou een ‘een vakwetenschappelijke prestatie
zonder formele wetenschappelijke erkenning’ noodzakelijk zijn,
tot uiting komend ‘in publicaties van algemeen erkende hoge kwaliteit’,
in ‘multidisciplinair wetenschappelijk onderzoek’ en in ‘daden
van maatschappelijke en/of culturele betekenis die passen bij het bijzondere
karakter van de Vrije Universiteit c.q. personen in wiens daden
het bijzonder karakter van de universiteit tot uiting komt’. Dat
laatste criterium was heel wat preciezer geformuleerd dan het wat vage
‘wegens uitstekende verdiensten’ dat tot dan toe had gegolden.
Die ‘daden van maatschappelijke betekenis die passen bij het karakter
van de Vrije Universiteit’ klonken door in het eredoctoraat dat
de Maleisische Irene Fernandez werd toegekend. Zij werd in 2000
vooral eredoctor vanwege haar strijd voor de verdrukten in haar land.
23