27.09.2013 Views

Bevallen in het Spaarne Ziekenhuis

Bevallen in het Spaarne Ziekenhuis

Bevallen in het Spaarne Ziekenhuis

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Vanwege een medische reden wordt uw zwangerschap door<br />

de gynaecoloog begeleid. U zult daardoor bevallen <strong>in</strong> één van de<br />

verloskamers van <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong>. In deze folder v<strong>in</strong>dt u<br />

praktische <strong>in</strong>formatie over hoe een bevall<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong><br />

gaat. Ook v<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong> deze folder <strong>in</strong>formatie over de eerste dagen na<br />

uw bevall<strong>in</strong>g als u weer thuis bent.<br />

Het <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> organiseert regelmatig <strong>in</strong>formatieavonden over bevallen onder<br />

begeleid<strong>in</strong>g van de gynaecoloog. Meer hierover v<strong>in</strong>dt u achter<strong>in</strong> deze folder. Achter <strong>in</strong> deze<br />

folder staat ook een lijst met belangrijke telefoonnummers en <strong>in</strong>structies wat u moet doen<br />

als u denkt dat de bevall<strong>in</strong>g is begonnen.<br />

Voorbereid<strong>in</strong>g<br />

Tijdens uw zwangerschap moet u een aantal d<strong>in</strong>gen regelen.<br />

• Zo moet u zich laten <strong>in</strong>schrijven bij een kraamzorgcentrum voor de kraamzorg bij u thuis<br />

na de bevall<strong>in</strong>g.<br />

• Ook moet u contact opnemen met een verloskundige bij u <strong>in</strong> de buurt. Om na de bevall<strong>in</strong>g<br />

bij u thuis de kraambedcontroles te krijgen van een verloskundige.<br />

• Gaat u flesvoed<strong>in</strong>g geven? Zorg er dan voor dat u deze voed<strong>in</strong>g en de flessen al <strong>in</strong> huis<br />

hebt voordat u naar <strong>het</strong> ziekenhuis gaat. Zo kunt u altijd beg<strong>in</strong>nen met voeden.<br />

Wat neemt u mee naar <strong>het</strong> ziekenhuis [subkop]<br />

Zet een koffertje/tas klaar met daar<strong>in</strong>:<br />

• Gemakkelijk hemd, T-shirt.<br />

• Twee nachthemden (liefst korte).<br />

• Ochtendjas.<br />

• Sokken.<br />

• Pantoffels of slippers.<br />

• Toiletartikelen (u hoeft geen handdoeken of washandjes mee te nemen).<br />

• Voldoende onderbroeken (bij voorkeur een grote maat of een paar 'netbroekjes', waar<br />

kraamverbanden goed <strong>in</strong> passen). Dus geen str<strong>in</strong>gs.<br />

• Strakke bh (zonder beugel) als u flesvoed<strong>in</strong>g wilt geven of een voed<strong>in</strong>gs-bh als u<br />

borstvoed<strong>in</strong>g wilt geven.<br />

• Muntstuk van 2 euro om <strong>het</strong> kluisje op u kamer af te sluiten.<br />

• Inschrijfkaart van uw ziektekostenverzeker<strong>in</strong>g zowel van uzelf als van uw (eventuele)<br />

partner. Totdat u uw k<strong>in</strong>dje aangemeld heeft bij de ziektekostenverzeker<strong>in</strong>g wordt hij<br />

<strong>in</strong>geschreven <strong>in</strong> <strong>het</strong> ziekenhuissysteem onder uw verzeker<strong>in</strong>gsnummer.<br />

• Uw geldig legitimatiebewijs.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong><br />

S P E C I A L I S T E N I N M E N S E N W E R K


Als u wilt kunt u meenemen:<br />

• Spelletjes, tijdschriften, boek (voor tijdens de ontsluit<strong>in</strong>gsperiode).<br />

• Fototoestel en/ of videocamera (denk aan reserve batterijen).<br />

• Cd’s als u uw eigen muziek wilt horen.<br />

• Mobiele telefoon.<br />

Voor de baby neemt u mee[subkop]<br />

• Twee setjes kleertjes maat 56: rompertje, truitje, broekje of boxpakje.<br />

• Mutsje.<br />

• Omslagdoek of deken.<br />

• Autostoeltje met een slaapzak of een dekentje. Wij adviseren u om al van tevoren te<br />

bekijken hoe u <strong>het</strong> autostoeltje <strong>in</strong> de auto geïnstalleerd moet worden. Het is uw eigen<br />

verantwoordelijkheid om de baby goed en veilig te vervoeren.<br />

U hoeft geen luiers mee te nemen.<br />

Laat waardevolle spullen zoals geld en sieraden thuis. Het ziekenhuis is niet aansprakelijk<br />

voor eventueel verlies of diefstal.<br />

Naar <strong>het</strong> ziekenhuis<br />

Contact opnemen met de verloskamers<br />

Als de uitgerekende datum van de bevall<strong>in</strong>g dichterbij komt. Is <strong>het</strong> fijn om te weten wanneer<br />

u naar <strong>het</strong> ziekenhuis moet komen. De gynaecoloog, verloskundige <strong>in</strong> dienst van <strong>het</strong><br />

ziekenhuis, arts assistent of de verpleegkundige van <strong>het</strong> verpleegkundig spreekuur heeft al<br />

met u besproken wanneer u contact moet opnemen met de verloskamers.<br />

U belt met de verloskamers wanneer u:<br />

• vruchtwater verliest<br />

• bloed verliest<br />

• regelmatige weeënactiviteit heeft, dat wil zeggen:<br />

– weeën om de 4 à 5 m<strong>in</strong>uten gedurende 30-60 m<strong>in</strong>uten als u uw eerste k<strong>in</strong>d verwacht<br />

– weeën om de 7 m<strong>in</strong>uten gedurende één uur als u uw tweede of volgende k<strong>in</strong>d<br />

verwacht<br />

• m<strong>in</strong>der leven voelt<br />

• zich onzeker voelt, of vragen heeft<br />

• weeën vóór de 37e zwangerschapsweek heeft.<br />

U bespreekt dan met de verpleegkundige of u naar <strong>het</strong> ziekenhuis komt, of nog even thuis<br />

kunt blijven. U kunt bellen:<br />

• de verloskamers (rechtstreeks)<br />

(023) 890 80 45<br />

• <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> (vragen naar de verloskamers) (023) 890 89 00<br />

Meestal kunt u met eigen vervoer naar <strong>het</strong> ziekenhuis komen. Soms is <strong>het</strong> medisch nodig dat<br />

u met de ambulance komt. Dit wordt geregeld door de verpleegkundige van de<br />

verloskamers. Dit is nodig:<br />

• Als u veel bloed verliest. Telefonisch overleg met de verpleegkundige van de verloskamers<br />

is <strong>in</strong> zo'n geval zeker noodzakelijk.<br />

• Wanneer de arts dit <strong>in</strong> de zwangerschap met u heeft besproken.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 2


Aankomst <strong>in</strong> <strong>het</strong> ziekenhuis<br />

Nadat u telefonisch contact heeft gehad met de verloskamers, mag u dag en nacht via de<br />

afdel<strong>in</strong>g Spoedeisende Hulp <strong>het</strong> ziekenhuis b<strong>in</strong>nenkomen. De verpleegkundige met wie u<br />

contact heeft gehad waarschuwt <strong>in</strong> dat geval de beveilig<strong>in</strong>g zodat u de slagboom kunt<br />

passeren. De verloskamers bev<strong>in</strong>den zich op de tweede etage (volg route F2). Uw auto kan<br />

niet bij de afdel<strong>in</strong>g Spoedeisende Hulp blijven staan. Nadat u op de verloskamers bent<br />

aangekomen moet diegene die u heeft gebracht de auto parkeren naast de hell<strong>in</strong>gbaan van<br />

de afdel<strong>in</strong>g Spoedeisende Hulp <strong>in</strong> de parkeervakken.<br />

De verloskamers<br />

Bij aankomst op de verloskamers worden bij u de temperatuur, polsslag en bloeddruk<br />

gemeten. Er wordt een CTG gemaakt. Dit is een hartfilmpje van de baby. Ook de (eventuele)<br />

regelmaat van de weeënactiviteit kan hiermee gemeten worden. In <strong>het</strong> elektronisch<br />

patiëntendossier (epd) wordt door de verpleegkundige <strong>het</strong> verloop van uw zwangerschap, of<br />

u een bepaald dieet heeft en of u medicijnen gebruikt genoteerd. Ook vraagt de verpleegkundige<br />

of u borst- of flesvoed<strong>in</strong>g gaat geven, bij welk kraamcentrum u staat <strong>in</strong>geschreven<br />

en welke verloskundige <strong>het</strong> kraambed thuis zal begeleiden. Dit moet u vooraf geregeld<br />

hebben (zie voorbereid<strong>in</strong>g voor een polikl<strong>in</strong>ische bevall<strong>in</strong>g).<br />

Aanwezigen <strong>in</strong> de verloskamer<br />

Het <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> is een opleid<strong>in</strong>gsziekenhuis. Tijdens de bevall<strong>in</strong>g kunnen daarom de<br />

volgende personen <strong>in</strong> de verloskamer aanwezig zijn:<br />

• Een arts-assistent gynaecologie (een arts <strong>in</strong> opleid<strong>in</strong>g voor gynaecoloog).<br />

• Een kl<strong>in</strong>isch verloskundige (een verloskundige <strong>in</strong> dienst van <strong>het</strong> ziekenhuis).<br />

• Een co-assistent (een arts <strong>in</strong> opleid<strong>in</strong>g).<br />

• Een gespecialiseerd verpleegkundige, soms samen met een verpleegkundige die de<br />

opleid<strong>in</strong>g verloskunde/gynaecologie volgt.<br />

• Een gynaecoloog (afhankelijk van de omstandigheden).<br />

In overleg met de verpleegkundige mag er behalve uw partner nog iemand anders bij uw<br />

bevall<strong>in</strong>g aanwezig zijn. Het liefst niet meer dan één persoon extra.<br />

De bevall<strong>in</strong>g<br />

De bevall<strong>in</strong>g is op te splitsen <strong>in</strong> een drietal perioden:<br />

• de ontsluit<strong>in</strong>gsperiode<br />

• de uitdrijv<strong>in</strong>gsperiode<br />

• de periode van de nageboorte<br />

De ontsluit<strong>in</strong>gsperiode<br />

Tijdens de ontsluit<strong>in</strong>gsperiode kunt u de weeën opvangen zoals u dat prettig v<strong>in</strong>dt. De<br />

verpleegkundige kan u daarbij advies geven. Het is daarbij heel belangrijk dat u zelf<br />

aangeeft wat voor u prettig is. Alleen als <strong>het</strong> medisch gezien noodzakelijk is, moet u op bed<br />

blijven. Als dit niet <strong>het</strong> geval is kunt u wat rondlopen, zitten, staan of liggen, net wat voor u<br />

aangenaam is. U kunt bijvoorbeeld een douche nemen. Afhankelijk van uw medische<br />

<strong>in</strong>dicatie wordt bepaald hoe vaak en hoelang <strong>het</strong> CTG is aangesloten tijdens de<br />

ontsluit<strong>in</strong>gsfase.<br />

De verpleegkundige zal tijdens deze periode u en uw baby controleren en u ondersteunen bij<br />

<strong>het</strong> opvangen van de weeën en <strong>het</strong> ontspannen. Ook is er voor u en uw partner eten en<br />

dr<strong>in</strong>ken aanwezig.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 3


Tegen <strong>het</strong> e<strong>in</strong>de van de ontsluit<strong>in</strong>gsperiode zet de verpleegkundige een tafeltje klaar met<br />

steriele <strong>in</strong>strumenten die nodig (kunnen) zijn bij de bevall<strong>in</strong>g. De kleertjes voor de baby<br />

worden klaargelegd en de wieg wordt alvast verwarmd.<br />

De uitdrijv<strong>in</strong>gsperiode<br />

Als de arts-assistent, de gynaecoloog of de (kl<strong>in</strong>isch) verloskundige vaststelt dat u volledige<br />

ontsluit<strong>in</strong>g heeft en mag gaan meepersen, dan krijgt u daarbij <strong>in</strong>structies en aanwijz<strong>in</strong>gen. Er<br />

zijn diverse houd<strong>in</strong>gen mogelijk om te bevallen, de meest voorkomende houd<strong>in</strong>g is op bed.<br />

Bespreek de door u gewenste houd<strong>in</strong>g van tevoren met uw verloskundige of arts. Op de<br />

verloskamers zijn een baarkruk en een skippybal beschikbaar.<br />

De verpleegkundige heeft tijdens deze periode een ondersteunende functie. Zij houdt een<br />

verslag van de bevall<strong>in</strong>g bij <strong>in</strong> de computer die op elke verloskamer staat. Tijdens de<br />

uitdrijv<strong>in</strong>gsperiode is <strong>het</strong> CTG aangesloten.<br />

Als u dat wilt, kunt u de geboorte van uw baby zien door <strong>in</strong> de spiegel mee te kijken.<br />

Direct na de geboorte wordt uw baby bij u gelegd. De verpleegkundige maakt de mond van<br />

de baby goed schoon, droogt de baby af en dekt de baby warm toe. De arts of verloskundige<br />

navelt uw baby af: twee klemmen komen op de navelstreng. Hierna mag u of uw partner de<br />

navelstreng doorknippen. Hier voelt de baby niets van. Als u <strong>het</strong> wilt kan de verpleegkundige<br />

hiervan een foto maken, vergeet dus uw fototoestel niet!<br />

Soms heeft een baby direct na de geboorte wat meer zorg nodig. Dit gebeurt <strong>in</strong> een kamer<br />

vlakbij de verloskamer. Uw baby wordt hier nagekeken en krijgt hier de extra zorg die hij<br />

nodig heeft. Als <strong>het</strong> nodig is komt de (assistent) k<strong>in</strong>derarts uw baby nakijken. Uw baby wordt<br />

als dat kan zo snel mogelijk weer bij u gebracht.<br />

De periode van de nageboorte<br />

Na de geboorte van uw baby wordt er een bakje op uw bed gezet om de placenta<br />

(moederkoek) <strong>in</strong> op te vangen. Na de geboorte van uw baby wordt een <strong>in</strong>jectie toegediend<br />

die ervoor zorgt dat de placenta sneller geboren wordt en dat u m<strong>in</strong>der bloed verliest.<br />

Meestal is <strong>het</strong> nodig nog een keer mee te persen om de placenta geboren te laten worden.<br />

Deze wordt vervolgens nagekeken door de arts.<br />

Als u <strong>in</strong>gescheurd of <strong>in</strong>geknipt bent tijdens de uitdrijv<strong>in</strong>g van uw k<strong>in</strong>dje wordt u gehecht. U<br />

krijgt hiervoor een plaatselijke verdov<strong>in</strong>g. Na <strong>het</strong> hechten wordt uw bed verschoond. Gaat u<br />

uw baby borstvoed<strong>in</strong>g geven? Dan is dit <strong>het</strong> moment om uw baby aan te leggen. Als de<br />

conditie van uw baby en die van u <strong>het</strong> toelaat blijft uw baby tot tenm<strong>in</strong>ste een uur na de<br />

geboorte bloot bij u op de buik. Uw baby wordt nagekeken door de arts assistent of de co<br />

assistent. Uw baby krijgt een naambandje om. Uw baby gaat niet altijd meer <strong>in</strong> bad na de<br />

geboorte. Uw baby wordt gewogen, gemeten en de temperatuur wordt opgenomen. Uw baby<br />

krijgt vitam<strong>in</strong>e K. Dit gebeurt bij u op de kamer.<br />

Hierna krijgt u uw baby weer bij u en kunt u samen met uw partner even tot rust komen. U<br />

krijgt beschuit met muisjes en wat te dr<strong>in</strong>ken. U mag op de verloskamers gebruik maken van<br />

uw mobiele telefoon.<br />

Ondertussen worden er door de verpleegkundige en de arts formulieren over uw bevall<strong>in</strong>g en<br />

<strong>het</strong> ontslag klaar gemaakt. Afhankelijk van uw medische <strong>in</strong>dicatie en hoe uw bevall<strong>in</strong>g is<br />

gegaan wordt <strong>het</strong> tijdstip van ontslag met u besproken.<br />

Wanneer u <strong>het</strong> tijdstip van ontslag weet kunt u contact opnemen met uw kraamcentrum. Het<br />

kraamcentrum geeft aan welke hulp zij op dat moment aan u kunnen bieden.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 4


Het voeden van uw baby<br />

In <strong>het</strong> eerste uur na de geboorte streven wij naar direct huid op huid contact van uw baby<br />

met u of uw partner. Wanneer u borstvoed<strong>in</strong>g gaat geven proberen wij om uw baby b<strong>in</strong>nen<br />

één uur na de geboorte voor <strong>het</strong> eerst aan de borst te leggen. De zorg rond borstvoed<strong>in</strong>g is<br />

goed geregeld op de afdel<strong>in</strong>g verloskunde. Alle verpleegkundigen zijn getra<strong>in</strong>d <strong>in</strong> optimale<br />

zorg rondom borstvoed<strong>in</strong>g. Daarnaast kan de lactatiekundige altijd bij u langskomen voor<br />

extra aandacht en tips. Het <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> heeft hierdoor <strong>het</strong> borstvoed<strong>in</strong>gscertificaat.<br />

Gaat u flesvoed<strong>in</strong>g geven, dan kunt u zelf uw baby de fles geven. De flesvoed<strong>in</strong>g is aanwezig<br />

op de afdel<strong>in</strong>g.<br />

Verzorg<strong>in</strong>g van de kraamvrouw<br />

Nadat u wat bent uitgerust van de bevall<strong>in</strong>g controleert de verpleegkundige (uitwendig) hoe<br />

de stand van uw baarmoeder is, hoe groot <strong>het</strong> bloedverlies is en zij meet uw temperatuur,<br />

polsslag en bloeddruk. U kunt de familie bellen (<strong>het</strong> gebruik van een mobiele telefoon is<br />

toegestaan op de verloskamer). Afhankelijk van hoe u zich voelt en hoe de bevall<strong>in</strong>g is<br />

verlopen kunt u nadat u iets heeft gegeten en gedronken onder de douche. Als dit niet kan<br />

wordt u op bed gewassen. Na <strong>het</strong> wassen krijgt u een schoon bed en de verpleegkundige<br />

brengt u naar de afdel<strong>in</strong>g of u gaat naar huis. Het wiegje met uw baby staat dag en nacht<br />

naast uw bed op de verpleegafdel<strong>in</strong>g. Op de verpleegafdel<strong>in</strong>g worden u en de baby volledig<br />

verzorgd.<br />

Bezoek<br />

De bezoektijden op de afdel<strong>in</strong>g verloskunde/gynaecologie zijn anders dan die op andere<br />

afdel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>het</strong> ziekenhuis. Uw partner mag de gehele dag op bezoek komen met<br />

uitzonder<strong>in</strong>g van <strong>het</strong> rustuur van 13.00 tot 14.30 uur. Na 22:00 uur moet uw partner ook<br />

uw kamer verlaten zodat u kunt rusten.<br />

Voor ander bezoek dan uw partner gelden de volgende bezoektijden:<br />

• 10.30-11.00 uur<br />

• 16.00-17.00 uur<br />

• 19.00-20.00 uur<br />

Wilt u buiten deze tijden bezoek ontvangen? Overleg dit dan met de verpleegkundige die<br />

voor u zorgt. Wij realiseren ons dat u graag uw naaste omgev<strong>in</strong>g wil laten deelnemen <strong>in</strong> uw<br />

geluk. Neem alleen wel voldoende tijd voor u samen om te wennen aan de nieuwe<br />

gez<strong>in</strong>situatie en geef u lichaam de tijd en de rust om te herstellen van de bevall<strong>in</strong>g.<br />

Anders dan verwacht<br />

Het is niet mogelijk om precies te voorspellen hoe uw bevall<strong>in</strong>g zal verlopen. Soms verloopt<br />

de bevall<strong>in</strong>g niet zoals verwacht werd. Als zo'n situatie zich bij u voordoet krijgt u uitgebreide<br />

voorlicht<strong>in</strong>g van de arts en verpleegkundige.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 5


Naar huis<br />

De arts bespreekt met u wanneer u naar huis mag. Het is mogelijk om 3 uur na de bevall<strong>in</strong>g<br />

naar huis te gaan. Dit hangt af van uw medische <strong>in</strong>dicatie en hoe de bevall<strong>in</strong>g is gegaan.<br />

Wat u meekrijgt uit <strong>het</strong> ziekenhuis<br />

• Formulier voor de geboorteaangifte.<br />

• Overdracht voor de kraamzorg en de verloskundige. Hier<strong>in</strong> staat hoe de bevall<strong>in</strong>g is gegaan<br />

en <strong>in</strong>formatie voor de eerste kraamdagen en (borst)voed<strong>in</strong>g.<br />

• Recepten (<strong>in</strong>dien nodig).<br />

• Als dit nodig is een afspraak voor controle bij de gynaecoloog of arts-assistent 4 weken na<br />

de bevall<strong>in</strong>g.<br />

• Als dit nodig is een afspraak voor uw baby bij de polikl<strong>in</strong>iek k<strong>in</strong>dergeneeskunde.<br />

De kraamzorg thuis<br />

Na ontslag uit <strong>het</strong> ziekenhuis nemen de verloskundige en de kraamverzorgster de zorg van<br />

<strong>het</strong> ziekenhuis over. Van de kraamzorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g heeft u een kraamzorgdossier ontvangen.<br />

Hier staan tips/adviezen <strong>in</strong> voor de eerste twee weken. Ook kunt u <strong>in</strong> dit dossier de<br />

gegevens van u en uw baby opschrijven.<br />

In <strong>het</strong> ziekenhuis heeft u al contact gehad met uw kraamcentrum. Voor ontslag weet u dus<br />

of u dezelfde dag nog kraamzorg krijgt. Het is belangrijk dat u direct bij thuiskomst uw<br />

verloskundige (of huisarts) belt. U kunt de verloskundige tot 22.00 uur ’s avonds bellen of ’s<br />

ochtends vanaf 08:00 uur.<br />

Wanneer u of de baby na ontslag <strong>in</strong> de avond of nacht acute zorg nodig heeft neemt u dan<br />

contact op met de verloskundige of huisartsen(post).<br />

Na de opname <strong>in</strong> <strong>het</strong> ziekenhuis<br />

Omdat u mogelijk niet direct kraamzorg krijgt, staan hieronder een aantal adviezen voor de<br />

kraamvrouw en voor de verzorg<strong>in</strong>g van uw baby vermeld. Daarnaast hebben wij een aantal<br />

praktische adviezen voor u op een rijtje gezet. Voor uitgebreide <strong>in</strong>formatie verwijzen wij u<br />

naar <strong>het</strong> kraamzorgdossier, die u hebt gekregen van de kraamzorg<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g.<br />

Adviezen voor de verzorg<strong>in</strong>g van uzelf<br />

Rust<br />

Rust is belangrijk voor een kraamvrouw. Laat u niet verleiden om bij thuiskomst op de bank<br />

te gaan zitten, maar ga direct naar uw bed. Verdeel <strong>het</strong> bezoek. Ontvang de eerste dagen<br />

uw bezoek terwijl u <strong>in</strong> bed ligt.<br />

Hygiëne<br />

In de kraamperiode is hygiëne erg belangrijk. Het is een goede gewoonte om vóór iedere<br />

handel<strong>in</strong>g uw handen te wassen. Zowel bij de verzorg<strong>in</strong>g van uw baby als van u zelf.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 6


Plassen<br />

Na de bevall<strong>in</strong>g en voor <strong>het</strong> ontslag heeft u <strong>in</strong> <strong>het</strong> ziekenhuis geplast. Ga iedere 2-3 uur naar<br />

<strong>het</strong> toilet en voor <strong>het</strong> voeden. Een lege blaas is beter voor <strong>het</strong> samentrekken van de<br />

baarmoeder en voorkomt ruim vloeien. Gedurende de eerste weken adviseren wij u uw<br />

vag<strong>in</strong>a na <strong>het</strong> plassen te spoelen met lauw water. Dit helpt <strong>in</strong>fecties te voorkomen. Spoelen<br />

met lauw water tijdens <strong>het</strong> plassen, kan <strong>het</strong> branderige gevoel de eerste dagen verm<strong>in</strong>deren.<br />

Ga de eerste nacht niet alleen naar <strong>het</strong> toilet, maak u partner wakker. Voor <strong>het</strong> geval u niet<br />

lekker wordt op <strong>het</strong> toilet.<br />

Vloeien<br />

Bij ruim vloeien (= 2 kraamverbanden b<strong>in</strong>nen 1/2 uur doordrenkt) moet u contact opnemen<br />

met de verloskundige. Bewaar <strong>in</strong> dat geval de verbanden, zodat de verloskundige <strong>het</strong><br />

bloedverlies goed kan beoordelen. De eerste 24 uur kunt u bloedstolsels verliezen (ter<br />

grootte van een vuist), dit is normaal. Het bloedverlies is de eerste twee dagen helderrood<br />

en wordt geleidelijk aan m<strong>in</strong>der en donkerder van kleur.<br />

Naweeën<br />

Na de bevall<strong>in</strong>g kunt u naweeën krijgen. Vooral tijdens de borstvoed<strong>in</strong>g trekt uw baarmoeder<br />

samen, waardoor u tijdelijk wat meer pijn kunt hebben. Ook na <strong>het</strong> plassen kunt u extra last<br />

hebben. Als uw baarmoeder goed samen kan knijpen betekent dat ook dat <strong>het</strong> bloedverlies<br />

snel m<strong>in</strong>der wordt. Uite<strong>in</strong>delijk zal de baarmoeder na enkele weken weer de oude grootte<br />

terugkrijgen. U kunt paracetamol nemen tegen de pijn (geen aspir<strong>in</strong>e!). U mag maximaal<br />

4000 mg paracetamol per 24 uur <strong>in</strong>nemen (= 8 tabletten van 500 mg of 4 tabletten van<br />

1000mg).<br />

Hecht<strong>in</strong>gen<br />

Hecht<strong>in</strong>gen kunnen pijnlijk zijn. Een ijscompres kan verlicht<strong>in</strong>g geven. Een ijscompres kan<br />

gemaakt worden van een kraamverband. Eerst <strong>in</strong> tweeën knippen, vervolgens nat maken en<br />

<strong>in</strong> een boterhamzakje doen. Leg <strong>het</strong> verbandje daarna <strong>in</strong> de vriezer. Voor gebruik <strong>in</strong> een<br />

washandje doen. IJs nooit direct op de huid doen! Als <strong>het</strong> ijscompres bijna is ontdooid,<br />

deze verwijderen, anders gaat <strong>het</strong> broeien. Dit zou een nadelig effect op de wondgenez<strong>in</strong>g<br />

hebben. U kunt gewoon op de hecht<strong>in</strong>gen gaan zitten. Zitten op een zwemband of iets<br />

dergelijks wordt afgeraden omdat de zwell<strong>in</strong>g dan vaak juist toeneemt en dus ook de pijn.<br />

Borsten<br />

De eerste dagen na de bevall<strong>in</strong>g kunnen de borsten voller worden en voelen ze warm en<br />

gespannen aan (stuw<strong>in</strong>g). Dit komt door de toegenomen bloedvoorzien<strong>in</strong>g naar de borsten<br />

en de melkproductie die op gang komt. Uw temperatuur kan door de stuw<strong>in</strong>g ook wat gaan<br />

stijgen. Bij een temperatuur van 38°C en hoger neemt u contact op met de<br />

verloskundige/huisarts. Als u borstvoed<strong>in</strong>g geeft, draag dan een ondersteunende bh (zonder<br />

beugels). Dit mag ook ’s nachts als u dat prettig v<strong>in</strong>dt. Gebruik geen ijskompressen. Dit remt<br />

de productie van de moedermelk. Rond de 3 e - 4 e dag komt vaak de productie van<br />

moedermelk op gang. U hoeft de baby niet bij te voeden, tenzij de verloskundige of<br />

k<strong>in</strong>derarts daar opdracht voor heeft gegeven.<br />

Als u flesvoed<strong>in</strong>g geeft, draag dan dag en nacht een strakke stevige bh (die niet knelt en<br />

zonder beugels). Dr<strong>in</strong>k niet te veel (maar zeker ook niet te we<strong>in</strong>ig). Zet onder de douche<br />

geen <strong>het</strong>e straal water op de borsten, dit kan de stuw<strong>in</strong>g verergeren. Om de pijn te<br />

verlichten kunt u ijskompressen maken (zie onder kopje Hecht<strong>in</strong>gen) en zo nodig<br />

paracetamol <strong>in</strong>nemen.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 7


Adviezen voor de verzorg<strong>in</strong>g van de baby<br />

Veilig slapen<br />

Leg de baby nooit op de buik te slapen. Een baby slaapt veel <strong>in</strong> zijn eerste levensjaar. Zowel<br />

overdag als ’s nachts. Voor veel ouders is slapen een bron van zorgen, vooral vanwege<br />

wiegendood. Kijk voor adviezen over veilig slapen <strong>in</strong> de speciaal hiervoor door experts<br />

geschreven folder van de sticht<strong>in</strong>g veilig slapen (www.veiligslapen.<strong>in</strong>fo). Deze <strong>in</strong>formatie<br />

kunt u ook op de site van de sticht<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>den.<br />

Misselijkheid<br />

De baby kan de eerste uren na de bevall<strong>in</strong>g misselijk zijn. De baby kan dan ook wat braken<br />

of benauwd overkomen. Neem de baby bij u op de schouder of leg de baby op de zij. Wrijf<br />

rustig over de rug tot de baby gestopt is met huilen. De misselijkheid wordt vaak<br />

veroorzaakt door <strong>in</strong>geslikt bloed/vruchtwater tijdens de uitdrijv<strong>in</strong>g. Ook na een<br />

vacuümverloss<strong>in</strong>g komt <strong>het</strong> vaker voor dat de baby misselijk is. Bellen blazen kan ook een<br />

teken van misselijkheid zijn bij de baby.<br />

Huilen<br />

Als de baby huilt, hoeft dit niet altijd te betekenen dat hij honger heeft. Het kan ook zijn dat<br />

de baby verschoond moet worden, een kruik nodig heeft, gewoon geknuffeld wil worden, of<br />

buikkramp heeft. Neem uw baby dan lekker bij u.<br />

Temperatuur<br />

De temperatuur van de baby mag variëren tussen de 36,5°C en 37,5°C. Wanneer de baby<br />

een temperatuur heeft van m<strong>in</strong>der dan 36,0°C of bij een temperatuur van 38,0°C en hoger<br />

neemt u contact op met de verloskundige. Bij een temperatuur van m<strong>in</strong>der dan 36,0°C geeft<br />

u de baby een mutsje op.<br />

Een kruik legt u altijd <strong>in</strong> een kruikenzak met de vulopen<strong>in</strong>g naar <strong>het</strong> voetene<strong>in</strong>de<br />

op de dekens. Dit voorkomt verbrand<strong>in</strong>gsgevaar bij de baby. De warmte kan <strong>het</strong> beste<br />

worden opgenomen wanneer de baby katoenen kled<strong>in</strong>g draagt. Handjes en voetjes voelen<br />

vaak koud aan en zijn de eerste 24 uur vaak ook nog een beetje blauw. Dit is normaal. Bij<br />

een hoge temperatuur kunt u eerst <strong>het</strong> dekentje weglaten. De eerste 1-2 dagen adviseren<br />

wij u om bij elke voed<strong>in</strong>g/verschon<strong>in</strong>g de temperatuur van de baby op te nemen. Bij<br />

thuiskomst kunt u de baby <strong>in</strong> een voorverwarmd bedje leggen of bij u <strong>in</strong> bed nemen.<br />

Wanneer u zelf gaat slapen is <strong>het</strong> veilig uw baby <strong>in</strong> <strong>het</strong> eigen bed te leggen<br />

(www.veiligslapen.<strong>in</strong>fo ).<br />

Verschonen<br />

Verschoon de baby vóór de voed<strong>in</strong>g. Na de geboorte heeft de baby 24 uur de tijd om voor<br />

<strong>het</strong> eerst te plassen. Het kan zijn dat de baby voor <strong>het</strong> ontslag nog niet heeft geplast. Veel<br />

luiers voor pasgeborene geven een gekleurde streep wanneer de baby geplast heeft. Hebt u<br />

deze luiers niet, dan kunt u een gaasje <strong>in</strong> de luier doen, of de baby een katoenen luier geven<br />

zodat u beter kunt zien of de baby geplast heeft. U kunt de luiers eventueel bewaren tot de<br />

kraamverzorgster bij u thuis is.<br />

De eerste ontlast<strong>in</strong>g heet meconium. Meconium is taai en zwart gekleurd. U kunt de<br />

billetjes <strong>het</strong> beste schoonmaken met een oliedoekje of een nat washandje. Vasel<strong>in</strong>e of een<br />

andere vette crème maakt <strong>het</strong> schoonmaken van de billetjes makkelijker. Na de geboorte<br />

heeft de baby 48 uur de tijd om de eerste ontlast<strong>in</strong>g te hebben.<br />

Wanneer de baby b<strong>in</strong>nen 24 uur niet heeft geplast of b<strong>in</strong>nen 48 uur geen meconium heeft<br />

gehad moet u contact opnemen met de verloskundige.<br />

Bij meisjes is soms een wat bloederige afscheid<strong>in</strong>g te zien. Dit noemt men<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 8


pseudomenstruatie. Dit is <strong>het</strong> gevolg van een hoge hoeveelheid vrouwelijke hormonen die u<br />

hebt meegegeven aan de baby. Het gaat vanzelf over en is niet schadelijk.<br />

Navel<br />

Let tijdens <strong>het</strong> verschonen van de luier op nabloeden van de navel. Is dit <strong>het</strong> geval, dan<br />

moet u direct contact opnemen met uw verloskundige. Het schoonmaken van de navel kunt<br />

u doen met alcohol 70%. Dit maakt de huid rondom de navel schoon en bevordert <strong>het</strong><br />

<strong>in</strong>drogen van de navelstreng. Rond de 6 e dag laat <strong>het</strong> navelstrengstompje meestal los. Een<br />

navelbandje om de navel is niet noodzakelijk.<br />

Voed<strong>in</strong>g<br />

• Algemeen: Baby’s zijn de eerste 4 uur na de geboorte vaak erg wakker. Wij proberen om<br />

de baby b<strong>in</strong>nen 1 uur na de geboorte voor <strong>het</strong> eerst aan de borst te leggen. Verder is de<br />

baby vaak de eerste dag slaperig. Ze hebben nog niet veel behoefte aan voed<strong>in</strong>g en<br />

kunnen misselijk zijn. Ga regelmatig bij de baby kijken, of leg de baby bij u op de kamer.<br />

• Borstvoed<strong>in</strong>g: Voor <strong>het</strong> op gang komen van de borstvoed<strong>in</strong>g is <strong>het</strong> belangrijk om de baby<br />

zo vaak mogelijk aan te leggen. Zorg ervoor dat er niet meer dan 4 uur tussen twee<br />

voed<strong>in</strong>gen zit. Zorg dat de baby m<strong>in</strong>stens zes tot zeven keer per 24 uur aan de borst<br />

dr<strong>in</strong>kt. Het is niet erg als de borstvoed<strong>in</strong>g een keertje niet lukt. U hoeft niet bij te<br />

voeden, tenzij anders is afgesproken met u. Zodra de baby signalen geeft voor<br />

(borst)voed<strong>in</strong>g (op vuistje sabbelen, smakgeluidjes of happende beweg<strong>in</strong>gen maken met<br />

de mond), kunt u de baby de borst aanbieden. Voor <strong>het</strong> slagen van de borstvoed<strong>in</strong>g is <strong>het</strong><br />

beter om de eerste 14 dagen geen fopspeen te geven.<br />

• Flesvoed<strong>in</strong>g: Kies bij flesvoed<strong>in</strong>g voor redelijk vaste tijden, maximaal om de 4 uur. Zorg<br />

voor 6 á 7 voed<strong>in</strong>gen per 24 uur. De eerste tijd mag uw baby ’s nacht niet langer dan 5<br />

uur achtereen slapen omdat de bloedsuikerspiegel dan teveel kan dalen. Kook voor <strong>het</strong><br />

eerste gebruik de fles 10 m<strong>in</strong>uten uit <strong>in</strong> kokend water en de speen 3 m<strong>in</strong>uten. Volg voor<br />

<strong>het</strong> bereiden van de voed<strong>in</strong>g de gebruiksaanwijz<strong>in</strong>g op de verpakk<strong>in</strong>g. De eerste dag geeft<br />

u de baby 10 ml per voed<strong>in</strong>g. Probeer of de baby na de voed<strong>in</strong>g nog een boertje wil laten.<br />

Houd de baby rechtop en wrijf of klop zachtjes op de rug.<br />

Aanvullende <strong>in</strong>formatie<br />

Aangifte<br />

Omdat uw baby <strong>in</strong> Hoofddorp <strong>in</strong> de gemeente Haarlemmermeer is geboren, moet hij ook bij<br />

de sector Burgerzaken van de gemeente Haarlemmermeer worden aangegeven. Hiervoor<br />

kunt u ook via <strong>in</strong>ternet een afspraak maken via de website van de gemeente<br />

Haarlemmermeer: www.haarlemmermeer.nl. U krijgt van de verpleegkundige een<br />

aangiftekaart met aan de achterzijde een routebeschrijv<strong>in</strong>g naar <strong>het</strong> Raadhuis <strong>in</strong> Hoofddorp<br />

waar de baby moet worden aangegeven. De baby moet b<strong>in</strong>nen drie werkdagen aangegeven<br />

worden, de dag van de bevall<strong>in</strong>g niet meegerekend. Als u hierover meer wilt weten kunt u<br />

terecht bij uw verpleegkundige.<br />

Aanmeld<strong>in</strong>g bij zorgverzeker<strong>in</strong>g<br />

U bent verplicht uw baby ook aan te melden bij uw zorgverzeker<strong>in</strong>g. U kunt dit direct na de<br />

geboorte doen tot uiterlijk 4 maanden na de geboorte. Vergeet u dit, dan moet u de<br />

reken<strong>in</strong>gen van de zorg aan uw baby zelf betalen.<br />

U huisarts krijgt een brief van de gynaecoloog dat u bevallen bent. Belt u zelf ook de huisarts<br />

om te vertellen dat uw baby geboren is. Het is belangrijk voor de huisarts om te weten dat<br />

uw gez<strong>in</strong>ssituatie veranderd is wanneer u acute zorg nodig heeft van uw huisarts.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 9


Informatie<br />

Informatie-avonden ‘bevallen <strong>in</strong> <strong>het</strong> ziekenhuis onder begeleid<strong>in</strong>g van de<br />

gynaecoloog.’ [tussenkop]<br />

Het <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> organiseert <strong>in</strong>formatiebijeenkomsten voor zwangere vrouwen en hun<br />

partners die gaan bevallen onder begeleid<strong>in</strong>g van een gynaecoloog. Tijdens deze avond<br />

geven de verpleegkundige, de gynaecoloog en de anesthesioloog <strong>in</strong>formatie over bevallen en<br />

pijnbestrijd<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong>.<br />

U bent van harte welkom op deze bijeenkomst. Meer <strong>in</strong>formatie hierover en <strong>in</strong>schrijven voor<br />

deze <strong>in</strong>formatie-avonden via: www.spaarneziekenhuis.nl/agenda. Een <strong>in</strong>formatiepakket met<br />

daar<strong>in</strong> de data krijgt u van uw gynaecoloog of tijdens <strong>het</strong> verpleegkundig spreekuur. Heeft u<br />

nog vragen? Bezoekt of belt u dan de afdel<strong>in</strong>g Patiëntenvoorlicht<strong>in</strong>g <strong>in</strong> de centrale hal van<br />

<strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> (023) 890 83 60.<br />

Informatieavonden borstvoed<strong>in</strong>g<br />

Verloskundigenpraktijken organiseren regelmatig <strong>in</strong>formatieavonden over borstvoed<strong>in</strong>g. Meer<br />

<strong>in</strong>formatie hierover kunt u krijgen bij de verloskundige praktijk waar u uw<br />

kraambedcontroles laat doen. U kunt <strong>in</strong> ieder geval een <strong>in</strong>formatieavond bezoeken bij<br />

Verloskundigenpraktijk Haarlemmermeer en Bollenstreek <strong>in</strong> Nieuw Vennep, Geboortecentrum<br />

Wonderwereld <strong>in</strong> Hoofddorp en Verloskundigenpraktijk <strong>het</strong> Ooievaarsnest <strong>in</strong> Heemstede.<br />

Afdel<strong>in</strong>g Patiëntenvoorlicht<strong>in</strong>g<br />

In de centrale hal van <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> Hoofddorp v<strong>in</strong>dt u de afdel<strong>in</strong>g<br />

Patiëntenvoorlicht<strong>in</strong>g. U v<strong>in</strong>dt hier uitgebreide <strong>in</strong>formatie over gezondheidszorg,<br />

ziektebeelden, voed<strong>in</strong>g, hoe om te gaan met een ziekte, patiëntenverenig<strong>in</strong>gen en<br />

patiëntenrechten. Ook kunt u bij de medewerkers terecht met uw vragen. De afdel<strong>in</strong>g<br />

Patiëntenvoorlicht<strong>in</strong>g is open van maandag tot en met donderdag van 8.30 tot 17.00 uur en<br />

op vrijdag van 8.30 tot 12.30 uur, (023) 890 83 60.<br />

Suggesties en klachten<br />

Wij v<strong>in</strong>den <strong>het</strong> belangrijk dat patiënten en bezoekers tevreden zijn. Toch kunt u niet<br />

tevreden zijn over hoe <strong>het</strong> <strong>in</strong> ons ziekenhuis gaat. Heeft u klachten over uw verzorg<strong>in</strong>g,<br />

behandel<strong>in</strong>g of hoe er met u wordt omgegaan? Bespreek dit met de persoon om wie <strong>het</strong> gaat<br />

of iemand van de afdel<strong>in</strong>g. Zo kan de klacht of <strong>het</strong> probleem misschien direct worden<br />

opgelost. Ook kunt u gebruik maken van onze klachtenregel<strong>in</strong>g. De folder hierover v<strong>in</strong>dt u <strong>in</strong><br />

<strong>het</strong> folderrek op de afdel<strong>in</strong>g, bij de receptie, bij de afdel<strong>in</strong>g Patiëntenvoorlicht<strong>in</strong>g of op<br />

www.spaarneziekenhuis.nl. Hier v<strong>in</strong>dt u ook <strong>het</strong> digitale klachtenformulier. Deze regel<strong>in</strong>g<br />

garandeert dat op zorgvuldige wijze aandacht wordt besteed aan uw klacht.<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 10


Telefoonnummers<br />

• <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> (vragen naar de verloskamers) (023) 890 89 00<br />

• Verloskamers (rechtstreeks) (023) 890 80 45<br />

• afdel<strong>in</strong>g Verloskunde/Gynaecologie (023) 890 79 90<br />

• polikl<strong>in</strong>iek Verloskunde/Gynaecologie (Hoofddorp en<br />

(023) 890 75 40<br />

Heemstede)<br />

• <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> afdel<strong>in</strong>g Patiëntenvoorlicht<strong>in</strong>g<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 11<br />

(023) 890 83 60<br />

• Amstelr<strong>in</strong>g (thuiszorgw<strong>in</strong>kel) (0900) 18 66<br />

• Zorgbalans (thuiszorgw<strong>in</strong>kel) (023) 891 89 18<br />

• Vegro (thuiszorgw<strong>in</strong>kel)<br />

(0800) 288 77 66<br />

• Kraamzorg De Waarden<br />

(0182) 32 55 55<br />

• De Kraamvogel (0900) 515 1575<br />

• ZiN Kraamzorg (023) 751 16 20<br />

• Geboortecentrum Wonderwereld<br />

(023) 557 97 87<br />

• Verloskundigenpraktijk Haarlemmermeer<br />

(0252) 674 858<br />

• Het ooievaarsnest<br />

(023) 571 44 37<br />

• Kraambureau Het kraamkloppertje (023) 5841953<br />

• STB kraamzorg<br />

(088) 130 1750<br />

• Uw verloskundige _____________<br />

• Uw huisarts<br />

_____________<br />

• Huisartsenpost ’s avonds en ‘s nachts<br />

_____________<br />

Websites<br />

• NVOG<br />

website van de Nederlandse Verenig<strong>in</strong>g voor Obstetrie en<br />

Gynaecologie (<strong>in</strong>formatie over gynaecologie, verloskunde en<br />

fertiliteit)<br />

• Consument en Veiligheid<br />

organisatie die gevaarlijke situaties <strong>in</strong> kaart brengt en adviseert<br />

hoe je deze situaties kunt voorkomen<br />

• Veilig slapen<br />

• Informatie over Borstvoed<strong>in</strong>g<br />

• Informatiefolders en <strong>in</strong>schrijven <strong>in</strong>formatiebijeenkomst<br />

‘<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong>’<br />

www.nvog.nl<br />

www.veiligheid.nl<br />

www.veiligslapen.<strong>in</strong>fo<br />

www.borstvoed<strong>in</strong>g.nl<br />

www.spaarneziekenhuis.nl


Aanbevolen literatuur<br />

• <strong>Bevallen</strong> en opstaan - Jetske Spanjer e.a. – 31 e druk 2004 - Uitgeverij Contact Amsterdam<br />

• Yoga en geboorte - Rita Be<strong>in</strong>tema - 1995 - Uitgeverij Ankh-Hermes Deventer<br />

• 9 maanden dagboek - Marianne Amel<strong>in</strong>k - 2004 – Unieboek Uitgevers Houten<br />

• Mom’s Lexicon van de kraamtijd, van aanleggen tot zwangerschapsverlof – Marianne<br />

Amel<strong>in</strong>k & Cora de Vos – 2003 – Unieboek Uitgevers Houten<br />

• Veilig Zwanger, <strong>het</strong> complete handboek – Beatrijs Smulders & Mariël Croon - 2005 –<br />

Uitgeverij Lifetime Utrecht<br />

• Zorg voor borstvoed<strong>in</strong>g - Adrienne de Reede-Dunselman - 2000 - Uitgeverij Nijgh en van<br />

Ditmar Rijswijk<br />

• Borstvoed<strong>in</strong>g geven, een antwoord op heel veel vragen - Adrienne de Reede-Dunselman –<br />

2000 - Uitgeverij De Kern<br />

• Duik <strong>in</strong> je weeën, een bewuste voorbereid<strong>in</strong>g op je bevall<strong>in</strong>g - Carita Salomé en Juliëtte de<br />

Wit - 2003 – Unieboek Uitgevers Houten<br />

• Veilig <strong>Bevallen</strong>, <strong>het</strong> complete handboek – Beatrijs Smulders & Mariël Croon - 2004 –<br />

Uitgeverij Lifetime Utrecht<br />

• The facts of life (a three dimensional study) - Jonathan Miller en David Pelham - 1994 -<br />

Uitgeverij Vik<strong>in</strong>g Los Angeles<br />

Algemene adresgegevens <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong>:<br />

Algemeen nummer: (023) 890 89 00<br />

Postadres: Postbus 770, 2130 AT Hoofddorp<br />

Internet: www.spaarneziekenhuis.nl<br />

E-mail: <strong>in</strong>fo@spaarneziekenhuis.nl<br />

Locatie Hoofddorp<br />

<strong>Spaarne</strong>poort 1, 2134 TM Hoofddorp<br />

Alle voorzien<strong>in</strong>gen<br />

Locatie Heemstede<br />

Händellaan 2A, 2102 CW Heemstede<br />

Dagbehandel<strong>in</strong>g en polikl<strong>in</strong>ieken<br />

© <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | e<strong>in</strong>dredactie: Patiëntenvoorlicht<strong>in</strong>g | Foldernummer 190.235W/37107 | juni 2013<br />

<strong>Bevallen</strong> <strong>in</strong> <strong>het</strong> <strong>Spaarne</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> | pag<strong>in</strong>a 12

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!