Rondkomen in Leiden, 1850-2000 - Historische vereniging Oud ...

JAARBOEK DIRK VAN EeK 2001
106
komen in Leiden? stond centraal in de discussies over de begroting voor
199 7. Een historisch geïnteresseerde luisteraar hoorde daarbij in de woorden
van enkele raadsleden toch echo 's uit het verleden. Een van hen, Margje
Vlasveld van Leiden Weer Gezellig/De Groenen (Lwc/Gr), betoogde dat
men juist tegen geestelijke armoede zou moeten opkomen en waarschuwde
in dat kader tegen het promoten van het eten van "platgeslagen gehaktballen"
en "gefrituurde aardappelreepjes'l.' Ook betoogde zij dat men schulden niet
te gemakkelijk moest kwijtschelden, want mensen kwamen volgens haar
vaak door eigen schuld in de problemen." Dat doet denken aan de stelling
van veel negentiende-eeuwse conservatieven en liberalen dat meer loon of
bedeling aan armen niet besteed was, omdat ze daar toch maar drank voor
kochten. Armoede was, om nogmaals met Vissering te spreken, "grootendeels
aan der menschen eigen schuld te wijten".'
Natuurlijk vallen de opmerkingen van een twintigste-eeuws raadslid niet
gelijk te stellen aan die van een negentiende-eeuwse econoom en politicus.
Het moderne betoog is voor een belangrijk deel een reactie op de 'consumptiemaatschappij'
met haar ecologische en andere bedreigingen; een politiekmaatschappelijke
visie die zich in de jaren zestig en zeventig ontwikkelde.
Daarin was geen plaats voor armoede als probleem in de westerse wereld.
Armoede mag dan weer een plaats op de politieke agenda hebben gekregen,
de samenleving is sinds 1850 wel ingrijpend veranderd en dat geldt ook
voor de visie op maatschappelijke problemen. Wat honderdvijftig jaar geleden
de algemene heersende opvatting was, is nu vooral een onderstroom,
die met een zekere regelmaat boven komt drijven.
In deze bijdrage zal getracht worden de actuele Leidse situatie in historisch
perspectief te plaatsen. In de eerste plaats is het van belang in te gaan op
de ontwikkeling van het begrip 'armoede' en de plaats die dit op de politiekmaatschappelijke
agenda innam. Dit meer algemene verhaal wordt geïllustreerd
met voorbeelden uit het Leidse. Daarna wordt de ontwikkeling van
arm en rijk in Leiden geschetst, met een nadruk op arm. Ten slotte wo rdt
aandacht besteed aan het Leidse gemeentebeleid van vooral de afgelopen
vijftien jaar.