fysiotherapeut - KNGF

Het kwaliteitsbeleid van het KNGF berust op vier pijlers:
• bij- en nascholing
• ontwikkeling en gebruik van evidence based richtlijnen
• hanteren van kwaliteitsdeelsystemen
• kwaliteitswaarborg
Het Intercollegiaal Overleg Fysiotherapeuten (IOF) heeft als
kwaliteitsdeelsysteem vanaf het begin een centrale plaats in het
kwaliteitsbeleid gehad. Een IOF bestaat uit een groep fysiotherapeuten
die samen aan kwaliteitsverbetering werken. In Nederland
zijn ruim duizend IOF’s actief.
De kwaliteitswaarborg vindt plaats via het Centraal Kwaliteitsregister
Fysiotherapie. Een fysiotherapeut die aan de eisen van
het kwaliteitssysteem voldoet, staat geregistreerd als algemeen
fysiotherapeut, verbijzonderd fysiotherapeut (sportfysiotherapeut,
geriatriefysiotherapeut, bekkenfysiotherapeut, manueel
therapeut, kinderfysiotherapeut) of als fysiotherapeut met aantekening
(oedeemfysiotherapeut).
Het gevoerde kwaliteitsbeleid is vruchtbaar gebleken. In 2005
telt het Kwaliteitsregister Fysiotherapie meer dan veertienduizend
fysiotherapeuten (leden en niet-leden). Er zijn dertien
evidence based KNGF-richtlijnen gepubliceerd en er zijn vijf
richtlijnen in ontwikkeling. Hiermee wordt de helft van de tien
meest frequente verwijzingen van de huisarts afgedekt.
De effectiviteit van fysiotherapie wordt in het rapport ‘Oefentherapie’
van de Gezondheidsraad (2003) expliciet bevestigd. De
Raad voor Gezondheidsonderzoek (RGO) constateert in 2003
een sterke professionalisering van de beroepsgroep fysiotherapie,
onder andere te zien aan de sterke toename van het wetenschappelijk
onderzoek vanaf de begin jaren negentig. De RGO is ook
positief over het richtlijnenbeleid van het KNGF en pleit voor
continuering met een goed systeem voor planning en controle
met het oog op het onderhoud van de richtlijnen. Het NIVEL
(2003) concludeert dat het kwaliteitssysteem van het KNGF sterk
ontwikkeld is waarbij alle essentiële instrumenten beschikbaar
zijn. Punt van aandacht is het relatief geringe gebruik van een
deel van de instrumenten.
Beleidsmatig worden binnen het KNGF voorbereidingen getroffen
om vanaf 2006 het hanteren van kwaliteitsdeelsystemen
niet meer (verplicht) te beperken tot het IOF maar ruimte te
maken voor andere kwaliteitsdeelsystemen. Hoewel het IOF een
belangrijke plaats blijft houden in het totale kwaliteitsbeleid, is
deelname vanaf 2006 niet meer verplicht.
5.3 Opleidingen
De initiële opleiding tot fysiotherapeut is een vierjarige studie
op hbo-niveau en leidt op tot bachelor. Kenmerkend voor de
opleiding is dat ze onder de vlag van twee verschillende ministeries
valt, namelijk VWS en Onderwijs.
De eisen die aan de opleiding worden gesteld, zijn beschreven in
de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek
(WHW) en het Besluit Opleidingseisen en Deskundigheidsgebied
Fysiotherapeut uit 1997, een Algemene Maatregel van
Bestuur (AMvB) naar aanleiding van de Wet BIG. Belangrijke
aspecten uit deze AMvB zijn:
• De beroepsvoorbereidende periode wordt geplaatst in de
tweede helft van de hoofdfase (de laatste fase van de oplei-
KNGF-het beroepsprofi el van de fysiotherapeut 2005
ding) en omvat minimaal twaalfhonderd uur. De student
beschikt over een nagenoeg volledige deskundigheid om op
verantwoorde wijze patiënten in de beroepsvoorbereidende
stage te kunnen onderzoeken en behandelen. De beroepsvoorbereidende
periode beperkt zich niet tot één instelling
of praktijk.
• De opleiding legt in het onderwijsprogramma het accent
op het centrale vakgebied en de beroepsvoorbereidende
periode. Het centrale vakgebied is primair toegespitst op het
onderzoeken en behandelen van de patiënt.
• Preventieve werkzaamheden kunnen in principe op eigen
initiatief van de fysiotherapeutworden verricht; daartoe
wordt de student opgeleid.
Momenteel wordt samen met de evaluatie en bijstelling van de
Wet BIG ook de AMvB bijgesteld. Dit traject wordt in 2005 afgerond.
Een belangrijke verandering is dat er een kader beschreven
wordt waarbij uitgegaan wordt van kwaliteiten van afgestudeerden
(behaalde competenties en niveaus) in plaats van kwantiteiten
(zoals verplicht aantal uren stage). Daarbijwordt de directe
toegankelijkheid van de fysiotherapie een prominent nieuw
facet in de bijstelling van de wet; de artikelen over verwijzing
van de arts komen in de AMvB te vervallen.
Nederland telt elf opleidingen fysiotherapie aan hogescholen
en één particuliere opleiding. De instroom betrof in 2002 bijna
achttienhonderd studenten per jaar waarvan 68% vrouwelijke
studenten. De uitstroom van afgestudeerde fysiotherapeuten
bedroeg in 2001 circa duizend, waarvan 64% vrouwen (NIVEL
2003).
Opleidingen hebben de verantwoordelijkheid studenten zodanig
op te leiden dat ze startbekwaam zijn voor het werkveld van
de fysiotherapeutische beroepsuitoefening. De opleidingen staat
daarbij een breed opgeleid bachelor fysiotherapie voor ogen,
competent ten aanzien van zowel de preventie als de curatie,
en in staat om als beginnend beroepsbeoefenaar in alle werksettings
aan de slag te gaan. De bachelor is een hulpverlener-fysiotherapeut
met de juiste zorghouding. Om de afstemming tussen
beroepspraktijk en de inhoud van de opleiding zoveel mogelijk
te waarborgen onderhouden de opleidingen structureel maar
ook incidenteel contacten met externe organisaties en instellingen.
Deze contacten worden onder andere zichtbaar in de
samenwerking op beleids- en uitvoerend niveau van het Studie
Richtings Overleg Fysiotherapie (SROF) met het KNGF.
De initiële opleidingen fysiotherapie worden eens per vijf à
zes jaar van overheidswege geaccrediteerd. De kwaliteit van de
opleidingen wordt aldus voortdurend gemonitord, ook in de
interactie met het werkveld. Daardoor is er veel aandacht voor
de wensen die in het veld leven ten aanzien van de opleidingen;
deze wensen worden structureel met enquêtes geïnventariseerd,
opleidingen laten lessen verzorgen door gastdocenten en ze
voeren een bewust beleid met betrekking tot parttime docenten.
Externen worden bovendien bij onderwijsontwikkeling betrokken
in de vorm van commissies beroepenveld, raden van advies
en externe examinatoren.
5.4 Vernieuwingen in het onderwijs
In de Verklaring van Bologna (1999) die door 26 Europese
onderwijsministers is ondertekend, is het streven opgenomen
27