fysiotherapeut - KNGF

2 Fysiotherapie in de gezondheidszorg
2.1 Gezondheid en menselijk bewegen
Gezondheid is een abstract, meerduidig begrip dat is gekleurd
door opvattingen vanuit een historisch, sociaal en cultureel perspectief.
De World Health Organization (WHO) defi nieerde in
1947 gezondheid als een toestand van welbevinden: ‘...a state of
complete physical, mental andsocial well-being and not merely
the absence of disease or infi rmity.’ De waarde van deze defi nitie
is dat gezondheid ook als iets persoonlijks van de betrokkene
wordt gezien. Hagenaars en Verduin (2001) verwoordden het als
volgt: ‘…een mens is gezond wanneer hij als vrij en verantwoordelijk
persoon een in zijn visie zinvol en waardig leven leeft in
de omstandigheden die zijn bestaan vormen…’. De fysiotherapie
houdt zich bezig met het bevorderen van gezondheid en
gezond gedrag met betrekking tot het bewegen. Gezondheid
wordt dan opgevat als een proces van menswording dat gedragen
wordt door een harmonieuze verhouding tussen de mens en
zijn menselijke situatie (Kuiper 1975).
In het verlengde van de formulering door Hagenaars en Verduin
kan de mate van gezondheid vanuit een biologisch, psychologisch,
sociaal en persoonlijk perspectief worden gezien als
een interactie tussen de belasting en de belastbaarheid van
de persoon. Functioneringsproblemen worden uitgedrukt in
termen van stoornissen, beperkingen en participatieproblemen
(WHO-FICCC Netherlands 2002). Voor de ontwikkeling van de
fysiotherapeutische theorievorming en de body of knowledge
zijn twee gezichtspunten op gezondheid van belang:
• een biologisch gezondheidsbegrip waarbij gezondheid smal
gedefi nieerd wordt als het goed functioneren van het organisme
in fysieke zin
• een brede en positieve beschrijving (die van de WHO)
waarbij gezondheid geassocieerd wordt met de waardering
van het functioneren dat onder andere afhankelijk is van
de omstandigheden waarin het individu zich bevindt, en de
doeleinden die het zich stelt.
In de smalle omschrijving kan er zonder medische diagnose niet
gesproken worden over een ziekte, aandoening of syndroom.
Uitsluitend wetenschappelijke inzichten rechtvaardigen immers
het gebruik van de term ziekte, aandoening of syndroom. Zo
wordt spierweefsel gedefi nieerd als een subsysteem dat chemische
energie in mechanische energie omzet ten behoeve van
beweging van (delen van) het organisme. Wetenschappelijk
onderzoek levert inzicht in pathofysiologie en pathogenese.
Daardoor kunnen aandoeningen die zich uiten in stoornissen
beter worden opgespoord. Ziekte is vanuit de smalle omschrijving
beredeneerd ongewenst.
Bij de breed geformuleerde omschrijving is het lastig om grenzen
aan te geven. Elke menselijke activiteit valt namelijk onder
het gezondheidsbegrip. Ieder onderscheid tussen politieke, morele
of culturele problemen enerzijds en gezondheidsproblemen
anderzijds valt weg. Gezondheid is daarmee niet voor iedereen
hetzelfde maar verschilt naar uitgangssituatie en gestelde doelen.
Mensen bewegen binnen hun vermogens en vaardigheden, met
een doel en in interactie met hun omgeving. Het waargenomen
KNGF-het beroepsprofi el van de fysiotherapeut 2005
bewegen kan worden beschreven in termen van kracht, snelheid,
lenigheid, uithoudingsvermogen en coördinatie als men
bewegen beschouwt als een verplaatsing van het lichaam of van
lichaamsdelen. Het menselijk bewegen geeft ook uitdrukking
aan de wijze waarop mensen in hun leefwereld zijn. De fysiotherapeut
gebruikt bewegen als aangrijpingspunt om een (dreigend)
gezondheidsprobleem op te lossen.
2.2 Gezondheidszorg
De gezondheidszorg omvat het geheel van organisaties, beroepsgroepen,
maatregelen en middelen dat erop gericht is de volksgezondheid
in positieve zin te beïnvloeden. De gezondheidszorg
wordt onderverdeeld in enkele elkaar deels overlappende zorgterreinen,
zoals curatieve somatische zorg, verpleegkundige zorg,
geestelijke gezondheidszorg, zorg voor gehandicapten, zorg voor
ouderen, kinder- en jeugdzorg, thuiszorg en preventieve zorg.
Fysiotherapeutische zorgverlening wordt gerekend tot de
curatieve somatische zorg met veel aandacht voor preventie.
Curatieve zorg wordt benoemd naar de plaats waar de hulpverlening
wordt aangeboden: intramurale en extramurale hulpverlening.
De intramurale zorg omvat onder meer patiëntenzorg in
ziekenhuizen, verpleeghuizen en revalidatiecentra. Extramurale
of eerstelijns hulpverlening omvat de zorg die zich buiten de
instellingen afspeelt. Deze zorg wordt grotendeels geleverd door
vrije beroepsbeoefenaars.
Deze historisch gegroeide indeling wordt aangevuld met ketenzorg
en transmurale zorg. De intenties van deze ontwikkelingen
zijn duidelijk: men wil samenhang en een continuüm in de zorg
bewerkstelligen zodat de patiënt de beste zorg krijgt op de juiste
plaats, op het juiste tijdstip en tegen de laagst mogelijke kosten.
Niet de plaats waar de zorg gegeven wordt, staat centraal maar
het belang en de vraag van de patiënt. De zorg wordt verleend
op basis van afspraken over samenwerking, afstemming en regie
tussen generalistische en specialistische hulpverleners. Daarbij
is sprake van een gemeenschappelijk doel en een gedragen
verantwoordelijkheid met expliciete deelverantwoordelijkheden.
2.3 Fysiotherapeutische hulpverlening
De fysiotherapeut richt zich op het menselijk bewegen, geplaatst
in de context van het gezond functioneren. Het fysiotherapeutische
domein wordt daarbij ondersteund en gedragen door de
medische wetenschappen en de gedragswetenschappen.
Het hulpverleningproces van de fysiotherapeut is onder meer
gericht op het menselijk (afwijkend) bewegen en beoogt de
kwaliteit van leven te vergroten dan wel te behouden door
functies, activiteiten en participatie te bevorderen en door
invloed uit te oefenen op persoonlijke factoren en omgevingsfactoren.
Daartoe werkt de fysiotherapeut samen met de patiënt
aan het herstel van en leren omgaan met zijn gezondheid in
dagelijkse situaties. De fysiotherapeutische hulpverlening houdt
zich daarbij bezig met de functionele aspecten van gezondheid,
wat doorgaans vraagt om inbedding in multiprofessionele zorg.
Bewegingsproblemen met rug, nek, schouder en knie vormen
het merendeel van alle verwijzingen in de eerste lijn (NIVEL/
Prismant 2003).
11