Download deel 2 - Textualscholarship.nl

30 in sijn' waerde. in volle glorie
31-32 snoder [...] vermant: Twee mogelijkheden: mijn gedicht zal recht doen aan
zijn onderwerp, als dat tenminste in mijn vermogen als dichter ligt. Of: als
ik iets waardigs zal hebben nagelaten, dan zal in elk geval Hofwijck daartoe
horen. De dichter wil `het grafschrift keren' (r. 17-2o) en belooft meer dan
men vroeg: niet zomaar `een lied', maar het beste van zichzelf.
32 vermant: overwonnen heeft
33-64: Met steeds kleinere cirkels op de kaart wordt aangegeven waar Hofwijck ligt. Vervolgens
gaat Huygens in op de gesteldheid van het terrein zoals hij het aantrof: een deel klei, een deel
zandgrond. Daarmee lag het toekomstige gebruik vast: de klei leende zich voor een boomgaard,
het zand voor een bos. Zo, zegt Huygens – de eerste moralisatie van vele –moeten
ouders ook letten op de natuurlijke aanleg van hun zonen. Die moet de doorslag geven als men
een beroep voor ze kiest.
33-37
33
34
35
94
In [...] lagh: `Huygens onderbreekt de [...] beschrijving telkens door enthousiaste
[...] uitroepen' (Zwaan). Dus: `In Holland (wat een land!) – om preciezer
te zijn: in Noord-Holland (wat een landje!) – om nog preciezer te zijn: in
Delfland (wat een klei!) [...] daar lag' etc. Vgl. bij deze regels De Vries 1978,
p. 308-309: 'Enerzijds laat de dichter zien dat zijn Hofwijck aan de voorwaarden
met betrekking tot verscheidenheid van grondsoorten en bereikbaarheid
voldoet, anderzijds ironiseert hij deze traditie door de manier van opsommen
met veel exclamaties en verkleinwoorden.'
Noordholland: Huygens schreef eerst `Zuijd-holland'. Bake 1921, p. 19 4 citeert
ter toelichting o.m. uit de Hedendaagsche Historie, of Tegenwoordige Staat
van alle Volkeren (1742): `[...] Onder Noordholland werden [eertyds] de
Heemraadschappen van Rijnland, Delfland, Schieland en Woerden, benevens
de Steden Delft, Leiden, Gouda, Rotterdam, Schiedam, Oudewater,
Woerden, Den Haage en Vlaardingen begreepen [...].' Met Zuidholland
werden globaal de eilanden bedoeld. Intussen moet deze indeling rond
ióso al volkomen achterhaald zijn geweest, ze werd alleen nog gehanteerd
in oudheidkundige literatuur, zoals Oudt-Hollandt (16S4) van Jacob van
Oudenhoven, waar Huygens een lofdichtje voor schreef (Ged. V, p. 127).
Mogelijk heeft hij zich door de inzichten van deze kennis laten (mis)leiden
(Smit i923, p. II5-I16).
Delfland: KA en KB hebben `Rhynland'. Beide aanduidingen zijn correct.
Voorburg en omstreken vielen, wat de waterstaat betreft, onder het hoogheemraadschap
Delfland, maar justitieel vielen ze onder de jurisdictie van
het baljuwschap Rijnland (Gorris e.a. 1977, p. 34; ook Smit 1923, p. Ho-iii).
Waarom Huygens deze verandering heeft doorgevoerd is onduidelijk.
't Coets-pad: De letter A in de marge. Op de plattegrond is dat `de groote