Download deel 2 - Textualscholarship.nl

41-80: Op die gedachte borduurt de dichter verder. Dichters zijn in de eerste plaats op zoek
naar woorden, woorden die goed klinken en die in het rijmschema passen. Het is met ons als
met een schip op de oceaan. De wind komt uit de goede richting en alles lijkt voorspoedig te
gaan, maar wat niemand merkt is dat het door een zeestroming afdrijft. En als er dan land in
zicht komt, blijkt het niet het beoogde St Helena te zijn, maar Sao Tomé of Brazilië – mijlenver
uit de koers. Zo gaat het met dichters: ze weten wat ze willen, het schrijven gaat goed, de
woorden komen als vanzelf, maar de eerste de beste keer dat ze met een rijmwoord niet uitkomen,
gooien ze het over een andere boeg. Feitelijk bepaalt het rijm dus de koers; en zo drijven
ze af, steeds verder tot ze de draad volkomen kwijt zijn – om over hun lezers maar te zwijgen.
41
sestien duijten: Een dubbeltje (een zilveren munt) was twee stuivers, een stuiver
acht duiten.
42
rijp en groen: zin en onzin (Eymael), goede (juiste) en verkeerde (onjuiste)
dingen (Zwaan; vgl. ook WNT groen I, bet. a)
om dar. opdat
44 Bonder weergae: `weergaloos mooi', maar ook: `zonder gade', d.w.z. `zonder
(rijm)partner'.
45
braever: mooier
seggen: betekenen
46 Moet 1...] toppa moet 'Onrede' (dwaasheid, onwaarheid) gehesen worden (als
een vlag, een banier)
en [...] leggen: en moet `Rede' onder liggen
47 Mits ...] dicht: als het maar klinkt (als een klok), dan is het onnozelste
gedicht het beste
48 die [...] verdicht: die zijn onderwerp op de meest kunstige wijze `verdicht
(door dichten vervormd) weergeeft'. Pregnant gebruik van `verdichten', zoals
in Hofwijck r. 6o-61 'verploeght, verweven, verschaeft'. `Verzinnen, fantaseren'
(Zwaan) is hier m.i. niet aan de orde: de dichter `verdicht' de werkelijkheid,
dat is juist het probleem.
49 Beschaemt (...J heeten: `Uitdrukking, ontleend van het toen gebruiklijk
Goochelaars formulier [=de formule die goochelaars toen gebruikten], 't
geen men nog in mijne kindsheid overal by te pas bracht: Die de kunst verstaet,
beschaam' de Meester nier, hetgeen de Hansworst aan de toeschouwers
richtte' (Bilderdijk, p. 228-229). `Huygens keert de aanmaning om: zet de
meester gerust in zijn hemd, collega's!' (Zwaan).
So een voor een: allemaal
52-53
wij (.••] aen: we zetten koers naar de rede van Rede (wij zijn van plan iets zinvols
te zeggen)
54
En [...] feilen: en volle zeilen en ruime (losse) schoot wekken de indruk dat er
niets mis kan gaan. Vgl. wrtT schijnen bet. 5a: [een indruk wekken] `zonder
de bedoeling dat de indruk bepaald onjuist is'. `Felled slaat hier m.i. niet op
70