Download deel 2 - Textualscholarship.nl

40
hoe alle dingen wassen en vermeerderen, etc.'. 6° Het is bijna alsof we een gedeelte van
Huygens' `wij weten'-stuk lezen.
Huygens was zelf geen natuuronderzoeker en zijn feitelijke kennis van de nieuwe
ontwikkelingen in de wetenschap was vaak beperkt. Hij bleef in de woorden van Bots
een `virtuoze dilettant' (Bots 1987, p. 158, cf. Matthey 1973 p. 334-391). Wel had hij
op verschillende terreinen een goed oog voor wat er nieuw was, zoals hij ook, gezien
zijn correspondentie met allerlei geleerden, waaronder Descartes, geïnteresseerd was
in nieuwe ontwikkelingen. Weisgerber citeert in verband met het `wij weten'-stuk een
passage uit Discours de la méthode (1637) van Descartes:
[...] connaissant la force et les actions du feu, de Peau, de fair, des astres, des cieux et de
tous les autres corps qui nous environnent, aassi distinctement que nous connaissons les
divers métiers de nos artisans, nous les pourrions employer en même faÇon à tous les usages
auxquels ils Bont propres, et ainsi nous rendre comme malrrer et possesseurs de la nature
(Weisgerber Zooi, p. 39).
Het besef van een nieuwe visie op de natuur en van de verovering van nieuwe kennis
klinkt door in zijn `wij weten'-stuk. Gods tweede boek heeft niet meer een vooral verwijzende,
symbolische waarde, maar wil aan de empirische onderzoeker zijn geheimen
prijs geven:
dit Boeck, dit Boeck der Boecken,
Is soo voll ondersoecks, soo voll van soete hoecken,
Als Hofwijck bladeren aen Boom en Kruijden telt: (r. 1677-79)
Het is opvallend dat dit hele kennisstuk het zonder citaten in de marge moet doen.
De dichter heeft het hier over actuele kennis die eventueel in kan gaan tegen de `serviele
en op vooroordelen gefundeerde trouw aan de antieke inzichten', waar hij in zijn
autobiografie van spreekt (Huygens 1987, p. 124). Uit het commentaar van Van Strien
bij deze passage blijkt dat Huygens klassieke en moderne kennis moeiteloos naast
elkaar zet. Hij gaat uit van het Ptolemeïsche wereldbeeld, terwijl hij bijvoorbeeld in
het eerdere Oogenaoost liet blijken dat hij op de hoogte was van de nieuwe opvattingen
op dit punt. Zo wordt in de toelichtingen zowel naar Aristoteles en Plinius verwezen
als naar modernen als Tycho Brahe, Kepler en Descartes. Terecht zegt Anthony
Grafton van Huygens `[he] combined humanist and scientific interests, classical and
modern tastes without strain. He saw no opposition between his up-to-date and his
traditional endeavors' (Grafton Zooi, p. 98). Een vergelijkbare rol speelt hij in de rij
van liefhebbers' die geïnteresseerd zijn in het onderzoek van het boek der natuur waar
Jorink een groot deel van zijn onderzoek aan gewijd heeft. Het nieuwe van dit gesprek
in Hofwijck, zegt deze, is dat Huygens de zintuiglijk waarneembare natuur beschrijft
die naast, maar relatief los van, de tekst van de Bijbel een bron is van godskennis'
(Jorink 2004, p. 74)•
6o o Van a der uWo de w. a. ggeciteerd als ec e in d Snelders S de 9 i 80 ^Pp. no. Overigens g zegt ^ Huygens Yg1dat
hij dit
perpetuumg mobile zelf niet gezien heeft (Huygens Yg 9 r 7^ 8 Pp.
iz8 .