Download deel 2 - Textualscholarship.nl

zegt hij, met de eenzaamheid, `met vrienden vert van mij, / Met eetyen goed of quaed,
te komen, of vetbij' (r. 355-56). Deze voorstelling van lectuur als een gesprek komt al
bij Plinius de Jonge en Petrarca voor (Petrarca 199o, p. 387-388). Later in het gedicht
beleeft de verteller een visioen. In extase ziet zijn ziel vanuit de derde hemel neer op de
nietige aarde: `Is heel de werelds Hoot niet meer als sulcken ball,/ Is't sulcken balletje?'
(r. I3I2-13), waarbij Huygens in margine verwijst naar de bekende Somnium Scipionis
van Cicero. Ook zo'n visioen hoort thuis in een traditie, zowel bijvoorbeeld Petrarca
als Lipsius leggen een verband tussen buitenleven en vervoering (De Vries 1993a).
Eén van de belangrijke sociale deugden van het landleven is de gasrvrijheid. 57 Huygens
laat deze al bij de ingang beginnen. Twee open hekken geven aan dat vrienden dubbel
welkom zijn (r. ío68), zijn twee lanen symboliseren de open armen waarmee de gasten
ontvangen worden (r. 1085). In de boomgaard mogen zij vrij plukken, al brengt de
landheer wel beperkingen aan van sociale aard en van leeftijd:
Nochtans is't open Hoff in dele vier Saletten.
Maer moet ick Heer en Knecht gelijck aen tafel Betten?
Plant ick voor groot en kleen? (r. 1369-71)
Aan het eind van de wandeling nodigt de verteller de moegeworden lezer tenslotte uit
om deel te nemen aan de hypothetische maaltijd met de kinderen (r. 2775-79) Een wel
bij uitstek fictieve gastvrijheid.
Wie wel fruit mag plukken, doet dit niet zonder uitvoerige begeleiding (r. i397i476).
Het grote gevaar is hier de ondeugd van de gulzigheid, waarvan de gevolgen
plastisch beschreven worden. Wie ziek wordt, is daar zelf de oorzaak van. Zo iemand
zou eens op de redeloze koeien moeten letten die precies het verschil tussen `Genoegh
en overdaed' (r. 142.2) kennen. De verteller zelf eet en drinkt trouwens ook matig. Veel
citaten in de kantlijn bevestigen de waarde van deze deugd.
Direct met de gastvrijheid verbonden is de gelegenheid om buiten met vrienden over
essentiële zaken te praten.Veel humanistische dialogen zijn, in navolging van Cicero,
die weer het voorbeeld van Plato volgde, in een tuin gesitueerd. 58 Huygens verwijst
expliciet naar deze filosofische traditie als hij het gesprek plaats laat vinden in de lanen
die zijn boomgaard omgeven:
D' Atheensche Galerij daer Roomen self gingh halen
De wandelende less van wetenschap en talen,
Moet swichten voor dit pad, voor deler Paden groen. (r. 1489-91)
57 Van Veen 1985, 9 S^ v` 8 s. . gastv
ri'h ) e di' ^ Mc C 1 un
g 1977^ s.v. `Hos p itali tY motif'.
p. 8 99 Co mi to^ I I. 338. Cf. Li Lipsius: ps
i:`... ende deu uytddie p paden dder
hoven ) sijn Ytg u es ron p ghen
de over-
vloedighe font ^ en der wijsheydt ) Y ... ' (Lipsius p 16 4^o II cap. p 3^p p. II 3 .
36