Download deel 2 - Textualscholarship.nl

3.4.2.5 Uitweidingen.
34
Huygens vertegenwoordigt een nieuw type landheer in de zeventiende eeuw, iemand
voor wie het buitenleven een vorm van vrijetijdsbesteding is. Anders dan de landheren
in de hofdichten van Van Borsselen en Hondius woont Huygens niet op zijn buitengoed,
Hofwijck is zijn weekend- en zomerverblijf. Hij is duidelijk geïnteresseerd
in zijn tuin, weet alles van zijn bomen, maar we horen hem niet over eigenhandig
snoeien of enten. De enige `landelijke' bezigheid van de verteller is het ophalen van
een net (r. 2,661), maar wat voor soort vissen hij vangt, vermeldt hij niet.
Op zijn huis heeft Huygens het woord otium aangebracht, in zijn gedicht vertelt
hij hoe hij zijn vrije tijd op het land vorm geeft en waartoe zijn buitenleven dient. Het
zijn vooral de thematische uitweidingen die bijdragen aan het beeld van het buitenleven
dat de geest verkwikt en waar elke ontspanning ook de ziel raakt. De opmerking
van Strengholt: `Want ook dat is zonneklaar: het beschrijven van het buiten laat
allerlei uitweidingen toe, die met de fictie van de rondgang weinig of niets van doen
hebben' (Strengholt 198o, p. 1 3), miskent de mate van samenhang tussen beschrijving
van een bepaalde buitenplaats en het type onderwerpen dat daarbij ter sprake wordt
gebracht. Huygens' gespreksthema's zijn niet toevallig gekozen, maar vertonen samenhang
met het soort leven dat hij propageert. Wie de rust op het land verkiest, verlangt
naar vrede en heeft een afschuw van de oorlog, zo goed als van twistgesprekken en
kerkscheuring. In de tuin geniet de landheer van zijn rust, juist tegen de achtergrond
van andermans lijden, en hij hoeft zich niet te bekommeren om de zorgen van de
buitenwereld. Hij mediteert er en beleeft een ogenblik van extase. Gastvrijheid is hier
een deugd, maar bij de overvloed van het land past matigheid beter dan gulzigheid.
Een essentieel onderdeel van het buitenleven is het gesprek met vrienden over wezenlijke
zaken. Het geloof van de verteller doortrekt het hele gedicht. Een belangrijk
aspect ervan, tolerantie, krijgt in dit gesprek speciale aandacht. Zo ook het onderzoek
van de natuur als Gods tweede boek. De oprechte vrijage van landlieden staat
tegenover het gekunstelde gedoe in de stad en biedt gelegenheid tot een uitvoerige
beschouwing over het belang van de juiste partnerkeuze en het goede huwelijk. Het
buitenleven is zuiverder dan het bedrieglijke bestaan aan het hof en in de stad, al past
hier enige relativering.S3
Zoals uit de hierboven gegeven opsomming blijkt zijn de onderwerpen voor de
verhandeling tijdens de wandeling zelden willekeurig gekozen. Niet alle, maar wel de
meeste uitweidingen staan in het teken van het juiste buitenleven.54
S3 Marl a-Theresia Leuker ziet ordening gals kernbegrip g van riP et het ed gedicht. g c Huygens uYg
beschrijft beschrijf de tuin als
Smbol der naturlichen der moralischen und der sozialen Ordnung' 2002 Y de
^ g 717). De juiste
= P 77 juiste
od ordeongetwijfeld ee bela belangrijk gl be begrip g P in Hofwijck, 1 ^ maar het doet m.i. tekort aan de veelzijdigheid l g
van va Huygens' yge sbetoog ' g om o et het to tot d dit t thema t e terug e ute
g willen brengen. gen
S4 Een voorbeeld van een uitweiding g dieets niet specifiek Pec
met et het buitenleven b heeft te maken, is de
bespiegelingove Jr schijn sch en wezen wezeen
vergankelijkheid teen g het eind van het gedicht g (r. 2701-40).