Download deel 2 - Textualscholarship.nl

30
Het is een intrigerend leesvoorstel van Hofwijck, dat dan ook regelmatig wordt aangehaald.
5° Wie echter een zorgvuldige verantwoording van een zo veelomvattende
interpretatie verwacht, wordt teleurgesteld. De tekst is niet altijd correct gelezen,
regels worden los van hun context geïnterpreteerd en passages die niet passen in de
hypothese, blijven onvermeld. Ik geef enkele voorbeelden (cf. De Vries 1998, p.
51).
De diepere zin van het gedicht acht de auteur al aangekondigd in de volgende
regels uit `Renden Leser': `Gaet, lieve leser, gaet uw' hersenen nu slijpen,/ Om door 't
geheim te Bien van't mijmerigh gesegh' (r. 78-79). Direct na deze aansporing, zegt Van
Pelt,
anticipeert hij [Huygens] al op het resultaat van die speurtocht. De tuin is een weergave van
Constantijns lichaam, en daarom voelt hij zich naakt: "Nu hebb ick mij ontkleedt: waer
hael ick Vijgen-bladen/ Tot masker vande schaemt daer med ick stae beladen?" (r. 81-82)
(Van Pelt 1983, p. 119).
De betekenis van `mijmerigh gesegh' is echter niet `musing phrasing', zoals de auteur
vertaalt (Van Pelt 1981, p. 151), maar `wartaal, onsamenhangend gepraat'. De regels
staan in de context van de lezer die door de uitweidingen het verband in het gedicht
kwijt is geraakt en de `naaktheid' van de dichter slaat op de bekentenis dat hij zelf ook
de weg kwijt is geraakt.
In de visie van Van Pelt is de benedentuin, het bos, de plek van tegenstellingen
tussen goed en kwaad, gesymboliseerd door de kunstmatige heuvel die van afgegraven
slechte grond is opgeworpen. Hier heeft de verteller het over de verschrikkingen
van de oorlog en hij eindigt deze afdeling met overwegingen over diefstal. `Het is een
laatste gedachte over de wereld zoals zij is, een wereld zonder hoop op verlossing' (Van
Pelt 1983, p. 120). De dichter spreekt inderdaad regelmatig over goed en kwaad, maar
dat thema komt bij deze moralist ook verder in het gedicht vaak aan de orde. De
klacht om de oorlog herhaalt hij in het boomgaardgedeelte en ook in het laatste stuk
herinnert hij aan de Engelse koningsmoord, terwijl hij in dit gedeelte ook uitvoerig
over diefstal spreekt (resp. r. 1231-4 5, r. 2I50-54 en r. 2 597-2632). Anderzijds is de tocht
in het bos zeker niet volledig getypeerd met `een dwaaltocht door een labyrinth' (Van
Pelt 1983, p. 121). Op een zodenbank gezeten leest de verteller er graag boeken en
spreekt er met een vriend (r. 353 e.v.). Een hoogtepunt voor de verteller is de herinnering
aan het zingen in het bos van Utricia Ogle en andere vriendinnen, waarop hij van
deze plek alle onmuzikalen en ruziezoekers bant (r. 401 e.v.).
Eenzelfde soort bezwaren is aan te voeren tegen de interpretatie van de boomgaard
als plek van de door de Rede geleide mens, en het laatste gedeelte met de eilanden en
het huis als plaats waar alleen God nog telt, zodat met de wandeling ook de geestelijke
progressie van de verteller voltooid is (a.w. p. 122). In beide gedeelten van Hofwijck
komen passages voor die dit beeld weerspreken of die in deze veronderstelde opzet
50 Recent bijvoorbeeld nog oin Taylor a 1995, p. 24 en Van der Leer i 6 .2 -2 en r 8 .20-22 en
S g Y 99S^ p 4 99 ^ p 3 S 99 ^ p
– met meer voorbehoud – Bezemer Sellers 2001, .16 -68 en p. 2 2.
^ p 7 p S