Download deel 2 - Textualscholarship.nl

versregels dat aan een onderwerp besteed wordt. Een les van twee regels over betrouw-
bare vrienden (r. 247-48) staat in geen vergelijk tot een uitweiding van ruim negen-
tig regels over de juiste manier van vrijen en huwen (r.1854-1944). Maar hebben de
veertien regels over `hoge bomen vangen veel wind' (r. 545-58) een ander gewicht dan
de negentien regels over de gastvrijheid (r. 1064-82)? Hierbij is een tweede criterium
bepalend, de literaire traditie. Het thema gastvrijheid behoort tot het fonds van de
buitenlevenpoëzie, terwijl de morele les over de afgunst op hooggeplaatsten niet speci-
fiek voor deze dichtsoort is.48
Ook de afbakening tussen thematische uitweiding en opinie kan betrekkelijk zijn.
Afkeuring van de Engelse koningsmoord is duidelijk een opinie van de verteller, maar
beschouwingen over tuinarchitectuur en de verdediging van het bezit van een tweede
huis kan men met enig recht rekenen tot de thematiek van het landleven. Omdat zij
toch een minder tijdloos en daardoor een minder onomstreden karakter hebben dan
de thematische uitweidingen heb ik ze onder het hoofdje `opinies' geplaatst.
3 .4.2.2 Een ander uitgangspunt: de interpretatie van Hofwijck door Van Pelt.
29
De keuze voor een analyse van het gedicht volgens de hier genoemde onderdelen
houdt in, dat ik het preciese verloop van de wandeling niet als de belangrijkste factor
zie voor de interpretatie van het gedicht en dat ik geen climax lees in de tocht van
bos naar huis. Robert van Pelt heeft in zijn `Man and Cosmos in Huygens' Hofwijck'
betoogd dat de wandeling ook een ontwikkelingsgang van Huygens te zien geef-t.49
Vandaar dat ik op deze plaats op zijn artikel inga.
Van Pelt heeft overtuigend aangetoond dat Huygens bij zijn tuinaanleg is uitgegaan
van het Vitruviaanse model van het menselijk lichaam. Vervolgens meent hij in het
gedicht een diepere duiding van deze antropomorfe tuinaanleg te vinden:
Het gedicht beschrijft Huygens' tocht door de kosmos, beknopt weergegeven door een wan-
deling door de microkosmos van zijn antropomorfe tuin. [...]
Dat deze symboliek van micro- en macrokosmos de vormgeving van de tuin mede heeft
bepaald wordt verder gesuggereerd door de structuur van het gedicht: hierin zagen wij hoe
elk deel van de tuin niet alleen overeenkomt met het corresponderende deel van de mens
(benedentuin =onderlijf =lichaam; boomgaard = borst =zetel van de Rede; Vijver + huis =
hoofd = zetel van de geest), maar ook met het daarmee overeenkomende deel van de macrokosmos
(benedentuin =lichaam =aardse wereld; boomgaard = ziel = zichtbare hemel waarin
de planeten die de ziel regeren; vijver + huis = geest = de geestelijke wereld van God) (Van
Pelt 1983, resp. p. 119 en i22).
448 Van Veen 1 9S8 S.V.` g astvri'heid'. ) Zowel Van Borsselen als Hondius hebben het onderwerp Pbehan-
deld.
49 Van Pelt 1 981. Ik citeer vooral uit de Nederlandse bewerking g uit 9 1 3^ 8 maar zo nodig g uit de
uitgebreidere g Engelse g versie van 1 981.